ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

Κομποστοποίηση είναι η βιολογική αποσύνθεση των οργανικών υλικών με μικροοργανισμούς. Eίναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό. Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν.

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΕΜΑΧΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ : Σε ένα χώρο συγκεντρώνουμε διάφορα οργανικά υλικά τα οποία θα γίνουν κομπόστα για παραγωγή πλούσιου οργανικού λιπάσματος. Τα υλικά αυτά θα πρέπει με κατάλληλα μηχανήματα (σπαστήρες, στελεχοκόπτες) να τεμαχιστούν σε μικρά κομματάκια 1-2 εκατοστών. 

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι ‘εργάτες’ της κομποστοποίησης. Αυτοί, υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερμότητα και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το ΚΟΜΠΟΣΤ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό και άοσμο), τέλειο λίπασμα για τον κήπο σας. Για την αποτελεσματική κομποστοποίηση χρειάζεται:

1. Σωστό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες)
2. Σωστό αερισμό
3. Σωστή υγρασία
4. Σωστό μέγεθος υλικών 

Τα υλικά τοποθετούνται σε σωρούς κατά μήκος έτσι που να έχουμε ύψος σωρού 2 μέτρα, πλάτος 2 μέτρα και μήκος όσο θέλουμε, επίσης οι σειρές θα πρέπει να έχουν μεταξύ τους μία απόσταση 5 μέτρων. Για 3300 – 3800 κυβικά μέτρα οργανικά υλικά χρειάζονται περίπου 10 στρέμματα.

ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ : Κατά την πρώτη φάση της κομποστοποίησης αναπτύσσονται τα μεσόφιλα βακτήρια που χρειάζονται θερμοκρασίες μεταξύ 21 oC και 32 oC, αλλά αναπτύσσονται και σε θερμοκρασίες μεταξύ 10 oC και 45 oC.

Κατά την μικρή χρονική περίοδο που αναπτύσσονται, η θερμοκρασία που συσσωρεύεται από την ενέργειά τους ανεβάζει την θερμοκρασία μέσα στον σωρό της σειράς των φυτικών υλικών και αρχίζουν να αναπτύσσονται τα θερμόφιλα βακτήρια.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ : Κατά την δεύτερη φάση της κομποστοποίησης αναπτύσσονται τα θερμόφιλα βακτήρια που χρειάζονται θερμοκρασίες μεταξύ 45 oC και 71 oC. Είναι τα πιο σημαντικά για να έχουμε μια γρήγορη αποσύνθεση.

Κατά την διαδικασία της κομποστοποίησης συμμετέχουν διάφοροι μικροοργανισμοί όπως μύκητες, ακτινομύκητες, βακτήρια, πρωτόζωα, γαιοσκώληκες κλπ. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός που αναπτύσσεται είναι των βακτηρίων κατά 100 φορές περισσότερα από τους μύκητες.

Η επιτυχία και η ταχύτητα παραγωγής της κομπόστας εξαρτάται από την μικροβιολογική δράση. Για να την σωστή μικροχλωρίδα θα πρέπει να προσέξουμε και να ελέγχουμε κυρίως τους εξής παράγοντες: α) Υγρασία, β) Θερμοκρασία, γ) Οξυγόνο, δ) Το pH και ε) Την αναλογία άνθρακα προς άζωτο.

Α) ΥΓΡΑΣΙΑ: Η υγρασία στα οργανικά υλικά πρέπει να είναι μεταξύ 50% και 60% του βάρους. Εάν έχουμε υγρασία λιγότερο από 50% οι μικροοργανισμοί δεν αναπτύσσονται. Εάν έχουμε υγρασία μεγαλύτερη από 60% θα υπάρχει έλλειψη χώρου για αέρα και έτσι η περιεκτικότητα του οξυγόνου θα είναι μικρή και θα αναπτυχθούν αναερόβιοι μικροοργανισμοί.

Οι αναερόβιοι μικροοργανισμοί έχουν βραδύ μεταβολισμό με αποτέλεσμα να έχουμε πτώση της θερμοκρασίας και έτσι επιβιώνουν παθογενείς για τα φυτά μικροοργανισμοί, επίσης οι αναερόβιοι μικροοργανισμοί κατά την διάσπαση της κομπόστας παράγουν μεθάνιο και η κομπόστα μυρίζει (ξινίζει) και είναι άχρηστη για να χρησιμοποιηθεί για λίπασμα.

Καθημερινώς χρειάζεται με υγρασιόμετρο να μετρούμε την υγρασία στις σειρές των οργανικών υλικών που θα κομποστοποιηθούν. Εάν η υγρασία είναι χαμηλή προσθέτουμε νερό και εάν είναι πολύ υψηλή την ανακατεύουμε για να στεγνώσει. Οπότε είναι απαραίτητο ένα υγρασιόμετρο για καθημερινή μέτρηση και σε οργανωμένη μονάδα παραγωγής κομπόστας μετράμε την υγρασία σε εργαστήριο. Πρακτικά όταν παίρνουμε μια χούφτα κομπόστα με το χέρι και την σφίξουμε δεν πρέπει να στάξει παρά μερικές σταγόνες.

Β) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ: Η θερμοκρασία παίρνεται κάθε ημέρα από κάθε σειρά από την κορυφή το μέσον και το κάτω μέρος του σωρού. Προσπαθούμε η θερμοκρασία να είναι σταθερή μεταξύ 55 0C και 60 0C. Όταν η θερμοκρασία ανεβεί πάνω από 60 0C τότε αναποδογυρίζουμε την κομπόστα για να κρυώσει. Τις πρώτες ημέρες έχουμε ταχεία άνοδος της θερμοκρασίας και μετά αρχίζει μία σταδιακή πτώση και περίπου στις 200 – 250 ημέρες η θερμοκρασία μένει σταθερή.

Γ) ΟΞΥΓΟΝΟ: Η περιεκτικότητα του οξυγόνου στον αέρα είναι 21%, μέσα στις σειρές δεν πρέπει να πέσει κάτω από το 5% γιατί θα αναπτυχθούν αναερόβιοι μικροοργανισμοί. Το γύρισμα της κομπόστας με μηχανήματα ή με το φτυάρι βοηθάει στον εμπλουτισμό του οξυγόνου και έχουμε γρηγορότερη αποσύνθεση με αερόβιους μικροοργανισμούς.

Δ) pH: Οι μικροοργανισμοί που αναπτύσσονται στην κομπόστα χρειάζονται pH μεταξύ 6-8. Τα βακτήρια προτιμούν pH μεταξύ 7-7,5 και οι μύκητες μεταξύ 5,5-8. Το κανονικό για την κομπόστα είναι από ουδέτερο μέχρι λίγο βασικό (pH 7-7,5 ).

Ε) ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΘΡΑΚΑ ΠΡΟΣ ΑΖΩΤΟ: Τα κύτταρα των μικροοργανισμών έχουν αναλογία άζωτο προς άνθρακα 30/1. Το μίγμα των οργανικών υλικών θα πρέπει να έχει κατά μέσο όρο αυτή την αναλογία. Παράδειγμα εάν έχουμε φύλλα με αναλογία C/N 40/1 και χόρτα με αναλογία C/N 20/1 βάζοντας σε μίγμα ίδιες ποσότητες θα έχουμε τελικώς (40+20)/2=60/2=30/1

Εάν έχουμε λίγο άνθρακα σε σχέση με το άζωτο τότε δημιουργείται αμμωνία κατάσταση ανεπιθύμητη και εάν έχουμε πάρα πολύ τότε η διαδικασία της κομποστοποίησης θα σταματήσει σχεδόν.