Κομποστοποίηση για αρχάριους: 6 βήματα για το τέλειο κόμποστ! ~ Επιστροφή στη φύση

ΠΟΛΛΕΣ κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ανακύκλωση περιλαμβάνουν στις δράσεις τους και την κομποστοποίηση. Ας δούμε λοιπόν τι είναι η κομποστοποίηση και πως μπορεί να γίνει σωστά και παραγωγικά.

Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό.

Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος πρόληψης και ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Η Ελληνική πολιτεία έχει μεριμνήσει για την εκπόνηση μελέτης που αφόρα οδηγό εφαρμογής προγραμμάτων Διαλογή στη Πηγή & συστημάτων διαχείρισης των βιοαποβλήτων.

Ως κομποστοποίηση ορίζεται η αερόβια βιολογική (οξειδωτική) διαδικασία αποικοδόμησης και σταθεροποίησης των οργανικών υλικών, που πραγματοποιείται υπό τις φυσικές και χημικές εκείνες συνθήκες που ευνοούν τη διαδοχή συγκεκριμένων θερμόφιλων, θερμοανθεκτικών και μεσόφιλων μικροβιακών πληθυσμών (Gray et al., 1971; Haug, 1996).

Η διαχείριση του οργανικού κλάσματος με κομποστοποίηση πρέπει να προτιμάται από κάθε άλλη μέθοδο και να έχει την ακόλουθη ιεράρχηση: 1. Κομποστοποίηση στην πηγή (οικιακή και στις εγκαταστάσεις μεγάλων παραγωγών) 2. Κομποστοποίηση σε πράσινα σημεία σε κάθε γειτονιά 3. Δημοτική κομποστοποίηση 4. Περιφερειακή κομποστοποίηση

Διαδικασία κομποστοποίησης

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι “εργάτες” της κομποστοποίησης. Αυτοί υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερμότητα και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το κομπόστ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό και άοσμο), τέλειο λίπασμα για τον κήπο. Για την αποτελεσματική κομποστοποίηση χρειάζονται:

Οργανικό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες)
Αερισμός
Ελεγχόμενη μέγιστη δυνατή σχετική υγρασία
Μικρό μέγεθος υλικών

Ενώ οτιδήποτε ήταν κάποτε ζωντανό μπορεί να κομποστοποιηθεί, κάποια υλικά είναι καλύτερα να μείνουν μακριά από τον οικιακό κομποστοποιητή του κήπου. Όταν λοιπόν επιλέγετε τα υλικά της κομποστοποίησης σας, καλό είναι να αποφεύγονται:

Απορρίμματα που προσελκύουν ενοχλητικά ζωύφια
Άρρωστα ή μολυσμένα από έντομα φυτά
Τα λιπαρά φαγητά, όπως το κρέας και τα τυροκομικά, πρέπει να αποφεύγονται επειδή προσελκύουν τρωκτικά, σκυλιά, γάτες, μύγες κ.α..
Τα απορρίμματα των σκύλων και των γατών δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται γιατί μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες.

Μπορείτε επίσης να αποφύγετε την προσθήκη άρρωστων φυτών ή φυτών που έχουν προσβληθεί έντονα από έντομα, εκτός αν είστε σίγουροι για την υψηλή θερμοκρασία του κομποστοποιητή, οπότε αν μείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα θα διασπαστούν τελείως και δεν θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα. Αυτό ισχύει και για τα αναπαραγωγικά μέρη των φυτών όπως οι ρίζες και οι σπόροι, τα οποία καλό είναι να αποφεύγονται, εκτός αν η θερμοκρασία του κομποστοποιητή είναι υψηλή οπότε θα διασπαστούν.

Προϋποθέσεις – υλικά κομποστοποίησης

Τα μόνα υλικά που απαιτούνται για την παραγωγή οικιακού κομπόστ συνοψίζονται στα παρακάτω:

Ειδικός κάδος κομποστοποίησης (με λίγους ή και καθόλου γαιοσκώληκες)
Λίγο χώμα κήπου ή και καθόλου
Εργαλεία (ειδικό εργαλείο για ανακάτεμα και αερισμό, σκαλιστήρι, ποτιστήρι)
Μικρό καδάκι κουζίνας για τη συλλογή των υλικών στην κουζίνα
Οικιακοί κάδοι που κομποστοποιούν όλα τα οργανικά υπολείμματα

Είναι μικροί οικιακοί χειροκίνητοι κομποστοποιητές διαφόρων μεγεθών, ανάλογα τα άτομα, οι οποίοι πρέπει απαραίτητα να εξασφαλίζουν δυναμική ανάδευση (Περιστρεφόμενοι), διαχωρισμό των υπολειμμάτων σε φάσεις (Δύο θαλάμων) και να διαθέτουν μόνωση τουλάχιστον 4 cm ώστε να έχουν την δυνατότητα να διατηρήσουν σε όλο τον όγκο του κομποστοποιούμενου υλικού θερμοκρασία μεγαλύτερη των 50˚ C συνεχώς για τουλάχιστον 72 ώρες (Υγιεινοποίηση του κομπόστ). Αυτοί βέβαια είναι λίγο ακριβότεροι από έναν απλό κάδο κήπου.

Με κάτι περισσότερο από πεσμένα φύλλα και υπολειμμάτα από την κουζίνα σας μπορείτε να δημιουργήσετε σκούρο, πλούσιο σε χούμο κόμποστ και να το προσθέσετε στα φυτά και στον κήπο σας. Mπορείτε να έχετε τεράστια ωφέλη απλώς με την προσθήκη απλώς λίγου κόμποστ στο χώμα σας. Η προσθήκη κόμποστ βελτιώνει τη φυσική δομή, τον αερισμό και τη συγκράτηση υγρών του εδάφους. Προσθέτει, επίσης, σημαντικά θρεπτικα συστατικα και αυξάνει την μικροβιακή και βακτηριακή δραστηριότητα του εδάφους. Δεν είναι καμία έκπληξη ότι τόσοι πολλοί κηπουροί αναφέρονται στο κομπόστ ως το «μαύρο χρυσό». Δεν υπάρχει απλά τίποτα καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για το χώμα σας από το να προσθέσετε κόμποστ.

Βήμα πρώτο: Επιλέξτε ένα κάδο κομποστοποίησης

Υπάρχουν πολλοί τύποι κάδων που χρησιμοποιούνται για τη παραγωγή του κομπόστ. Υπάρχουν κάδοι σε τετράγωνο ή σε κωνικό σχήμα, πλαστικοί, ξύλινοι, σταθεροί ή περιστρεφόμενοι.

Κάθε είδος κάδου έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, αλλά σχεδόν όλα τα είδη των κάδων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη παραγωγή κόμποστ.

Βήμα δεύτερο: Επιλέξτε μια τοποθεσία για τον κάδο κομποστοποίησης σας

Επιλέξτε ένα σημείο που να είναι επίπεδο, ηλιόλουστο, καλά στραγγιζόμενο και εύκολα προσβάσιμο όλο το χρόνο. Τοποθετήστε το δοχείο πάνω σε γυμνό έδαφος και όχι σε επιφάνεια απο τσιμέντο ή πάνω σε κάποια πλάκα, ώστε να εξασφαλίσετε ότι τα σκουλήκια και άλλοι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί θα μπορούν να εισέλθουν στο σωρό σας. Καλό είναι να έχετε αφαιρέσει κάθε είδους χόρτα ή ζιζάνια και να έχετε σκαλίσει το χώμα σε βάθος 10 – 15 εκατοστών.

Βήμα τρίτο: Πρόσθεστε τα κατάλληλα Υλικά για σωστή Κομποστοποίηση

Σε γενικές γραμμές, τα υλικά που είναι κατάλληλα για κομποστοποίηση μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: τα “Καφέ” υλικά όπως ξερά φύλλα, σανό, άχυρο, χαρτί, χαρτόνι και τα “Πράσινα” υλικά όπως τα αποκόμματα χλόης, η κοπριά φυτοφάγων ζώων, τα λαχανικά, τα φρούτα και τα πιο πράσινα κλαδιά των φυτών.

“Πράσινα”

Λαχανικά
Φρούτα
αποκόμματα χλόης
Καφές και τσάϊ
κοπριά χορτοφάγων ζώων
πράσινα φύλλα
ετήσια ζιζάνια
μικρά κλαδιά

“Καφέ”

ξερά φύλλα
σανό και άχυρο
ξεραμένη χλόη
χαρτί και χαρτόνι
ξυλώδη κλαδιά
κελυφών των αυγών
φακελάκια τσαγιού
πριονίδια
στελέχη καλαμποκιού
μπισκότα

Βήμα τέταρτο: Τι να μην Προσθέτετε στο Κόμποστ σας!

Υπάρχει μια σειρά των υλικών που θα πρέπει να μένει έξω από σωρό του κόμποστ σας.

Η προσθήκη ορισμένων στοιχείων, όπως τα λίπη και τα γαλακτοκομικά προϊόντα απλά θα επιβραδύνουν τη διαδικασία της κομποστοποίησης, αποκλείοντας το οξυγόνο που χρειάζονται οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί για να κάνουν τη δουλειά τους. Αν προσθέσετε τα υλικά αυτά θα παράγετε κόμποστ, απλώς θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος.

Προσθέτοντας άλλα υλικά, στο σωρό σας είναι απλά επικίνδυνο λόγω της ενδεχόμενης δηλητηρίασης ή ασθένειας. Ανθρώπινα περιττώματα ή περιττώματα σαρκοφάγων ζώων, χημικά ή επεξεργασμένο ξύλο, ζωικά λίπη, όλα εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία και δεν πρέπει ποτέ να προστεθούν στο σωρό του κόμποστ σας.

Μη Προσθέτετε

κρέας και τα κόκαλα
ψωμί
πουλερικά και ψάρια
μαγειρεμένα φαγητά
λιπαρά απόβλητα τροφίμων
ολόκληρα αυγά
γαλακτοκομικά προϊόντα
ανθρώπινα περιττώματα
ολέθρια ζιζάνια
επεξεργασμένα ξύλα
περιττώματα σαρκοφάγων ζώων
άρρωστα φυτά

Βήμα πέμπτο: Δημιουργώντας κόμποστ

Το να δημιουργήσετε καλό κόμποστ είναι σαν να φτιάχνετε ένα τεράστιο στρώμα κέικ!

Ξεκινήστε με ένα στρώμα 10 εκατοστών απο θάμνους, κλαδιά, σανό ή άχυρο, τοποθετπωντας τα στο κάτω μέρος του κάδου. Στη συνέχεια, προσθέστε ένα στρώμα 10 εκατοστών “καφέ” υλικών, και στη συνέχεια, ένα λεπτό στρώμα κόμποστ ή απλό χώμα κήπου. Αυτό είναι το ένα μόνο στρώμα.
Στη συνέχεια, προσθέστε ένα στρώμα 10 εκατοστών “πράσινων” υλικών συμπληρώνοντας με ένα λεπτό στρώμα κόμποστ ή χώμα εδάφους. Διαβρέξουμε κάθε στρώση ελαφρά με ένα ψεκαστήρα. Συνεχίστε την προσθήκη υλικών σε εναλλασσόμενοα στρώματα “πράσινων” και “καφέ” προϊόντων μέχρι να γεμίσει ο κάδος.

Μόλις έχετε ένα γεμάτο κάδο μπορείτε να ανακατεύετε το σωρό κάθε 7-14 ημέρες. Όσο πιο συχνά ανακατεύετε το σωρό τόσο πιο γρήγορα θα έχετε το έτοιμο κόμποστ!

Βήμα έκτο: Χρησιμοποιώντας το κόμποστ σας

Συγχαρητήρια! Το κόμποστ σας είναι έτοιμο για χρήση!

Μπορεί να διαρκέσει 14 ημέρες έως 12 μήνες μέχρι να παραχθεί το τελικό κόμποστ σας. Ο χρόνος που χρειάζεται ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με τα υλικά και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται.

Η χρονική στιγμή κατά την οποία το κόμποστ θα είναι έτοιμο εξαρτάται απο το πώς το κόσμποστ θα χρησιμοποιηθεί. Σε γενικές γραμμές, όμως, κομπόστ είναι έτοιμο όταν είναι σκούρο και εύθραυστο, με μια ευχάριστη μυρωδιά χώματος. Για τις περισσότερες χρήσεις, είναι αποδεκτό να έχουν απομείνει στο έτοιμο κόμποστ κάποια αναγνωρίσιμα κομμάτια από υλικά.

Το κόμποστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για:

Φυτά του σπιτιού
Βελτίωση του εδάφους και για λίπανση
Υπόστρωμα για λουλούδια και λαχανικά
Νέες περιοχές φύτευσης
Υπάρχουσα εδάφη
Επιφανειακή λίπανση χλοοτάπητα
Κατασκευή υγρού κόμποστ
Γύρω από τα δέντρα

Μπορείτε τώρα να χαλαρώσετε. Τα φυτά, τα λουλούδια σας, τα λαχανικά και τα δέντρα θα σας δείχνουν την ευχαρίστηση τους με το να είναι πιο ισχυρά και υγιή από ποτέ.