Τεχνητές φωλιές εντόμων σε καλλιέργειες ~ Επιστροφή στη φύση

Εγκατάσταση τεχνητών φωλιών για άγρια είδη μελισσών σε καλλιέργειες.

Πρόσφατη εργασία που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Applied Ecology, έδειξε πόσο αποτελεσματική είναι η εγκατάσταση τεχνητών φωλιών σε καλλιέργειες με σκοπό την αύξηση των πληθυσμών άγριων μελισσών, που συμμετέχουν σημαντικά στην επικονίαση των καλλιεργούμενων φυτών.

Είναι πλέον αποδεκτό ότι οι τεχνητές φωλιές (nesting aids) προσελκύουν περισσότερες μέλισσες και άλλα ωφέλιμα έντομα στα αγροκτήματα και βοηθούν στην αύξηση του πληθυσμού τους. Η κοινή μέλισσα, τα άγρια είδη μελισσών καθώς και άλλα έντομα είναι σημαντικοί επικονιαστές των φυτών.

Πολλά καλλιεργούμενα φυτά όπως για παράδειγμα η τομάτα, η πιπεριά, η μελιτζάνα κλπ., παράγουν καρπούς όταν τα άνθη τους επικονιαστούν με γύρη που μεταφέρεται με τη βοήθεια των εντόμων, από άλλα άνθη. Αυτή η διαδικασία επισκονίασης ονομάζεται σταυροεπικονίαση. Έτσι εάν δεν υπάρχει σημαντικός πληθυσμός εντόμων που μεταφέρουν τη γύρη από λουλούδι σε λουλούδι η τελική παραγωγή θα είναι σημαντικά μειωμένη.

Εξαιτίας του έντονου προβλήματος της μείωσης των πληθυσμών της κοινής μέλισσας (Apis melifera) υπάρχει η ανάγκη ανάπτυξης μεθόδων αύξησης της βιοποικιλότητας και των πληθυσμών και άλλων ειδών ωφέλιμων εντόμων στις καλλιέργειες.

Στη συγκεκριμένη εργασία μελετήθηκε κατά πόσο η εγκατάσταση τεχνητών φωλιών μπορεί να αυξήσει τον πληθυσμό άγριων μελισσών σε ένα αγρόκτημα. Τα πειράματα έγιναν σε διάφορα αγροκτήματα ελαιοκράμβης.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου ανθοφορίας της ελαιοκράμβης, στον αγρό προσελκύονται πλήθος από έντομα επικονιαστές. Έτσι, δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι τεχνιτές φωλιές που έχουν εγκατασταθεί στο χωράφι είναι γεμάτες από άγρια είδη μελισσών. Όμως τα δύο επόμενα έτη ο πληθυσμός των άγριων μελισσών στις φωλιές μειώθηκε σημαντικά. Όπως εξηγεί ο Ingolf Steffan-Dewenter “Τα άνθη των φυτών αποτελούν τη μόνη τροφή των άγριων μελισσών, τόσο για τα ενήλικα άτομα όσο και για τα ανήλικα στάδια των εντόμων” και “Τα έντομα μπορούν να διατηρούν υψηλά τους πληθυσμούς τους μόνο όταν υπάρχει επαρκής ποσότητα ανθέων στα φυτά.” Η ελαικράμβη – όπως και άλλα καλλιεργούμενα φυτά – ανθοφορούν για λίγες εβδομάδες και ύστερα η διαθέσιμη τροφή των μελισσών μειώνεται δραστικά.

“Με σκοπό να αυξήσουμε την βιοποικιλότητα των μελισσών, ΄έπρεπε να δημιουργήσουμε φυτεμένα τμήματα κοντά στα σημεία που βρίσκονται οι φωλιές με πλούσια ανθοφορία. Στην πράξη τα τμήματα αυτά είναι μικρές λωρίδες άγριας χλωρίδας” επισήμανε ο Steffan-Dewenter. “Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι τέτοιου είδους μέτρα, αλλά και φυσικά ενδιαιτήματα που είναι στη γύρω περιοχή έχουν θετικό αντίκτυπο στην αφθονία των άγριων μελισσών στους αγρούς”.

Ο συνδυασμός της εγκατάστασης τεχνητών φωλιών και την ανάπτυξης ενδιαιτημάτων των ωφέλιμων πληθυσμών, αφήνωντας την άγρια χλωρίδα σε διάφορα σημεία στην καλλιέργεια, βοήθησαν στην παρουσία των εντόμων καθόλη την περίοδο καλλιέργειας.

Η επάρκεια της πηγής της τροφής των επικονιαστών είναι σημαντικός παράγοντας, αλλά επίσης σημαντική είναι και η πρόβλεψη και εγκατάσταση τεχνιτών βοηθιτικών φωλιών όπως καταλήγει η εργασία.

Αυτές οι ενέργειες βοηθούν του παραγωγούς να γίνουν περισσότερο ανεξάρτητοι από την παρουσία των μελισσών, ειδικά όταν οι άγριες μέλισσες βρίσκονται σε τέτοιους πληθυσμούς που μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στη σταυροεπικονίαση στο χωράφι.

Matteo Dainese, Verena Riedinger, Andrea Holzschuh, David Kleijn, Jeroen Scheper, Ingolf Steffan-Dewenter. Managing trap-nesting bees as crop pollinators: Spatiotemporal effects of floral resources and antagonists.Journal of Applied Ecology, 2017; DOI: 10.1111/1365-2664.12930