Καλλιέργεια πεπονιού ~ Επιστροφή στη φύση

Η πεπονιά (Cucumis melo – Σικυός ο πέπων) ή Πέπων ο κοινός είναι αγγειόσπερμο δικότυλο φυτό, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθοειδών.

Καλλιεργείται σε θερμές περιοχές της γης για τον νόστιμο καρπό της το πεπόνι. Είναι αναρριχώμενο ή έρπον φυτό με καταγωγή από την Ασία, οι βλαστοί του είναι τριχωτοί, μαλακοί και σχηματίζουν γωνίες. Τα φύλλα της πεπονιάς είναι μεγάλα σχήματος νεφρού ή στρογγυλά και εναλλάσσονται. Τα άνθη της έχουν χρώμα κίτρινο και φύονται στις μασχάλες των φύλλων.

Η καλλιέργεια της πεπονιάς απαιτεί ζέστη, και εδαφική υγρασία. Ευδοκιμεί σε όλους τους τύπους των εδαφών αλλά είναι απαιτητικό φυτό γι αυτό χρειάζεται λίπανση με κοπριά ή χλωρού τύπου και σε διάφορες περιπτώσεις και λίπασμα. Ο πολλαπλασιασμός της γίνεται με σπορά στην ύπαιθρο όταν το χώμα ζεσταθεί αρκετά. Στη συνέχεια χρειάζεται καλό πότισμα. Μέχρι να ωριμάσουν τα πεπόνια χρειάζονται περίπου 3 μήνες. Επειδή η πεπονιά είναι φυτό επιπολαιόρριζο, χρειάζεται προσοχή όταν αφαιρούνται τα διάφορα ζιζάνια, γιατί μπορεί να προκληθούν ζημιές στο φυτό. Γι αυτό τις περισσότερες φορές η αφαίρεση των ζιζανίων γίνεται με το χέρι.

Είδη

Υπάρχουν πολλές καλλιεργούμενες ποικιλίες πεπονιάς, που συγκεντρώνονται σε 7 κύριες ομάδες.

Κασάμπα ή χειμωνιάτικη. Παράγει μεγάλους καρπούς μέτριας γεύσης και αρώματος. Καλλιεργείται σε μικρή έκταση, ενώ η ονομασία της χειμωνιάτικη δόθηκε γιατί τα πεπόνια της ωριμάζουν αργά επί πολλές εβδομάδες.
Καλυπτόμενη. Παράγει μικρού μεγέθους, εύγευστα πεπόνια με πορτοκαλόχρωμη σάρκα. Σε αυτή την ομάδα ανήκουν τα μοσχοπέπονα.
Κανταλούπε. Η καταγωγή της πεπονιάς αυτής είναι από την Ιταλική περιοχή Κανταλούπο ,οι καρποί της είναι μετρίου μεγέθους η φλούδα τους είναι πιο παχιά από τις άλλες ομάδες και είναι γλυκοί και εύγευστοι. Καλλιεργείται και στις βόρειες εύκρατες περιοχές σε θερμοκήπια.
Ευπροσάρμοστος. Ο καρπός της πεπονιάς αυτής μοιάζει με του αγγουριού και γίνεται κομπόστες και μαρμελάδες .
Η ομάδα Χίτο. Οι καρποί μοιάζουν με λεμόνια και καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές της Ασίας .Η γεύση τους είναι γλυκόξινη και η σάρκα λευκωπή. Κονσερβοποιείται και γίνεται κομπόστες.
Ντούνταλμ. Τα άνθη της πεπονιάς αυτής είναι μεγάλου μεγέθους και οι καρποί έχουν το μέγεθος πορτοκαλιού. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό.
Λουτίφια. Τα πεπόνια της ομάδας αυτής έχουν πρασινωπή σάρκα και ουδέτερη γεύση . Χρησιμοποιούνται στην παρασκευή μαρμελάδων και κομπόστας με προσθήκη ζάχαρης.

Στην Ελλάδα έχουμε αρκετές ποικιλίες πεπονιάς, ενώ τα παραγόμενα πεπόνια είναι από τα πιο νόστιμα στον κόσμο. Οι πιο γνωστές είναι:

Θρακιώτικο. Ποικιλία τοπικής προέλευσης επί αιώνες παραγόμενη στην ακριτική περιοχή του νομού Έβρου αποκλειστικά οικολογική χωρίς αρδεύσεις, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, κλπ. H ποικιλία “Χρυσή Κεφαλή” ή πεπόνι Θράκης είναι μοναδική και παράγεται με προστατευόμενο σπόρο.
Μπανάνες. Πρώιμη ποικιλία με καρπούς κιτρινωπούς συνήθως σφαιρικού και μικρού μεγέθους. Αρκετά αρωματικά και καλής ποιότητας.
Αργείτικες. Παράγουν τα γνωστά αργείτικα πεπόνια εξαιρετικής ποιότητας. Η σάρκα τους είναι λευκοπράσινη ή κιτρινοπράσινη γλυκιά και σχετικά σκληρή.
Κρεμαστά χειμωνιάτικα . Όψιμη ποικιλία , με σφαιρικό ή ωοειδή καρπό και πρασινωπή σάρκα. Καλλιεργείται σε περιοχές της Πελοποννήσου.
Κουνέλια. Οι καρποί της είναι αρωματικοί μετρίου ή μεγάλου μεγέθους. Η φλούδα τους είναι κίτρινη ή πορτοκαλί και η σάρκα λευκοκίτρινη.

Στην Ελλάδα η καλλιέργεια πεπονιού καλύπτει μια πολύ σημαντική έκταση σε υπαίθριες και υπό κάλυψη εκμεταλλεύσεις. Συγκεκριμένα, η υπαίθρια καλλιέργεια καλύπτει έκταση περίπου 66.000 στρεμμάτων, ενώ η υπό κάλυψη καλλιέργεια (θερμοκήπιο, τούνελ) περίπου 17.000 στρέμματα.

Εδαφοκλιματικές Απαιτήσεις

Τα πεπόνια λατρεύουν τη ζέστη. Για να μπορέσουν να βλαστήσουν οι σπόροι και να αναπτυχθούν, το χώμα θα πρέπει να έχει θερμοκρασία τουλάχιστον μεταξύ 21 και 27 βαθμών Κελσίου. Εφόσον ο καιρός είναι ζεστός, αυτό πλέον είναι δουλειά της φύσης. Αν όμως ο καλλιεργητής επιθυμεί να αρχίσει τη σπορά νωρίτερα, τότε μπορεί να απλώσει στο μέρος που σκοπεύει να καλλιεργήσει τα πεπόνια, μαύρο φιλμ εδαφοκάλυψης. Το άπλωμα του φιλμ εδαφοκάλυψης θα πρέπει να γίνει 4 εβδομάδες πριν την ημερομηνία σποράς. Το φιλμ εδαφοκάλυψης, με τη βοήθεια των ακτίνων του ήλιου, θα θερμάνει το έδαφος και ταυτόχρονα θα εμποδίσει την ανάπτυξη αγριόχορτων. Πριν στρωθεί το φιλμ εδαφοκάλυψης, είναι απαραίτητο να προετοιμαστούν τα λοφάκια. Επιβάλλεται επίσης να στερεωθούν γερά οι άκρες του φιλμ εδαφοκάλυψης ώστε να μην τα σηκώνει ο αέρας.

Το κατάλληλο χώμα για τα πεπόνια είναι το ελαφρά όξινο. Το pH του εδάφους θα πρέπει να είναι μεταξύ 6.0 και 6.5. Τα πεπόνια χρειάζονται μεγάλες ποσότητες νερού και πολλά θρεπτικά συστατικά.

Λίπανση

Η κοπριά αποτελεί το καλύτερο λίπασμα, πρέπει όμως νά δίδεται τελείως χωνευμένη και να είναι καλής ποιότητος. Όταν είναι σκέτη, απαιτούνται 2-3000 οκ. στο στρέμμα μαζί δε με χημικά λιπάσματα, μπορεί να περιοριστεί σε 1500-2000 οκάδ., αναλόγως του εδάφους και της προηγουμένης καλλιέργειας. Το κόπρισμα γίνεται στα σκορπιστά σ’ όλη την έκταση όπου γυρίζεται με το σκάψιμο, είτε χάριν οικονομίας, μέσα στους λάκκους. Μεταξύ των χημικών λιπασμάτων, δίδουν πολύ καλά αποτελέσματα οι τύποι 6-8 -8 η 4-10-10 σε ποσό 60-80 οκάδ. στο στρέμμα σκέτα ή 20-30 οκ. για συμπλήρωση της κοπριάς. Η χρήση των χημικών λιπασμάτων είναι αξιοσύστατος, κυρίως, σε ποτιστικές καλλιέργειες και σε εδάφη που έχουν οργανικές ουσίες (χουμώδη).

Σπορά

Η προετοιμασία του εδάφους συνίσταται 2-4 οργώματα και σ’ ανάλογα σβαρνίσματα ώστε η γη να ψιλοχωματιστεί εντελώς. Η εργασία αυτή κανονίζεται, πάντως, από την κατάσταση του εδάφους, στην οποία τ’ αφήνει η προ κάτοχος καλλιέργεια.

Για συνήθη ανοικτή καλλιέργεια, η σπορά των πεπονιών γίνεται απ” ευθείας επί τόπου, κατά Μάρτιο έως τον Μάιο, αφού περάσει ο κίνδυνος από τις ανοιξιάτικες παγωνιές.

Για τον σκοπό αυτό ανοίγονται λάκκοι βάθους και πλάτους 35-40 πόντους, κατά γραμμές 1,5-2 μ. η μία της άλλης, και επ’ αυτών σε διαστήματα 1-1,20 μ, περίπου. Εντός των λάκκων, κατόπιν, ρίχνονται 2-3 φτυαριές κοπριά χωνευμένη, η οποία ανακατεύεται καλά με το χώμα, ώστε, στην επιφάνεια αυτών να σχηματίζονται χαμηλοί σωροί. Κατά τη στιγμή της σποράς, γύρω στο κάθε σωρό τοποθετούνται 3-5 σπόροι και σκεπάζονται σε βάθος 3-4 πόντους, το πολύ. Εννοείται, ότι το χώμα πρέπει να βρίσκεται στο ρώγο του, δηλαδή, να έχει μιά σχετική υγρασία.

Άρδευση

Το νερό είναι ένα κρίσιμο στοιχείο στην παραγωγή των πεπονιών. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα έτσι ώστε να μην κατακλύζονται με νερό τα πεπόνια κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του καρπού, διαφορετικά οι καρποί θα είναι πτωχοί σε γεύση λόγω μικρής περιεκτικότητας σε διαλυτά άλατα. Η άρδευση συχνά διακόπτεται όταν έχουμε πρώιμη ανάπτυξη των καρπών και συνήθως διακόπτεται και κατά τη διάρκεια της συγκομιδής, εκτός αν πρέπει να διατηρηθεί το φύλλωμα για να προστατευτεί ο καρπός από τα εγκαύματα.

Η άρδευση σ’ αυτό το φυτό γίνεται με κατάκλιση, αυλάκια ή στάγδην άρδευση. Η στάγδην άρδευση έχει γίνει η πιο αποδεκτή μέθοδος. Παρέχει στους παραγωγούς αύξηση της πρωιμότητας και μεγαλύτερη συνολική και εμπορική παραγωγή συγκριτικά με την άρδευση με αυλάκια. Μπορεί να εφαρμοστεί με ή χωρίς πλαστικό κάλυμμα. Όταν συνδυάζεται με μαύρο πλαστικό κάλυμμα η επίδραση της στάγδην άρδευσης μειώνει την ανταγωνιστικότητα με τα ζιζάνια , δεν υπάρχει περιορισμός για τα κορεσμένα εδάφη και μπορεί να γίνει άρδευση και κατά τη διάρκεια της συγκομιδής. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της στάγδην άρδευσης είναι η αποτελεσματική διαχείριση του νερού. Στις περιοχές όπου έχουμε περιορισμένες βροχοπτώσεις, η στάγδην άρδευση μπορεί να μειώσει την κατανάλωση του νερού ως και 40% σε σχέση με την άρδευση με αυλάκια.

Συγκομιδή

Μετά την καρποφορία δεν πρέπει να αφήνονται περισσότερα από 2-3 πεπόνια, κάθε ρίζα, προς το σκοπό να γίνονται μεγαλύτερα και πρωϊμώτερα. Για αυτό άμα δέσουν οι καρποί και αποκτήσουν το μέγεθος αυγού, πρέπει να διαλέγονται οι πλησιέστεροι στους πρώτους κλάδους και να διατηρούνται, οι υπόλοιποι δε να αφαιρούνται, συνεχώς, όταν παρουσιάζονται.

Όταν τα πεπόνια μεγαλώσουν και αρχίσει η ωρίμανσή τους, πρέπει να γυρίζονται, από καιρό σε καιρό, σε όλες τις πλευρές, ώστε να παίρνουν ομοιόμορφο χρώμα και σχήμα κανονικό σ’ όλο τους το μέγεθος.

Η συγκομιδή, πραγματοποιείται μετά 3-5 μήνες από τη σπορά, αναλόγως των ποικιλιών, του εδάφους, του κλίματος και των τεχνικών μεθόδων της καλλιεργείας. Η ωριμότητα των πεπονιών διακρίνεται από το χρώμα και το τυπικόν άρωμα, η δε ποιότητα από το βάρος. Από απόψεως γεύσεως και αρώματος, θεωρούνται ως καλύτερα τα προερχόμενα από αμμώδη εδάφη ή ξερικές καλλιέργειες και γενικώς όταν ωριμάζουν φυσιολογικώς.

via