Τσουκνίδα η θεραπευτική ~ Επιστροφή στη φύση

Για πολλούς είναι ένα ζιζάνιο, για αυτούς όμως που ξέρουν, είναι ένα από τα πιο θρεπτικά και θεραπευτικά φυτά που συναντάμε στην ελληνική ύπαιθρο. Η τσουκνίδα στην αρχαιότητα έχαιρε μεγάλης αναγνώρισης από τους γιατρούς της εποχής. Στην προσπάθεια τους να θεραπεύσουν τους ασθεναείς τους, μελετούσαν τα βότανα και ανακάλυπταν τις ευεργερτικές τους ιδιότητες. Έτσι, ο Πλινιός, ο Διοσκουρίδης και ο Ιπποκράτης την ανακάλυψαν και τη χρησιμοποιούσαν για την αντιμετώπιση πολλών συμπτωμάτων και ασθενειών.

Για φαρμακευτικούς λόγους χρησιμοποιούνται τα φύλλα, τα άνθη και οι ρίζες της. Τα φύ

λλα της περιέχουν μυρμηκικό οξύ, χλωροφύλλη, σεροτονίνη, ακετυλοχολίνη, γλυκοκινόνες, και τανίνες. Είναι καλή πηγή βιταμίνης Α, C και Ε, βιταμίνης Β1, Β2, Β3 και Β5. Επίσης είναι καλή πηγή ασβεστίου, σιδήρου, φολικού οξέος, κάλιου, μαγγάνιου, μαγνήσιου, φωσφόρου, σελήνιου και ψευδάργυρου.

Η απουσία οξαλικού οξέος, την κάνει κατάλληλη για άτομα που πάσχουν από αναιμία, γιατί χωρίς το οξαλικό απορροφάται μεγαλύτερη ποσότητα σιδήρου. Επιπλέον, έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C που βοηθά στην ακόμα καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου.

Έχει βρεθεί ότι έχει αντισπασμωδική δράση, σε περιπτώσεις ρευματισμών ή ισχιαλγίας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και την αντιμετώπιση της οξείας ή χρόνιας νεφρίτιδας, του ίκτερου, παθήσεων της χολής, του έλκους του στομάχου, βρογχικών παθήσεων και χρόνιων διαρροιών ή δυσκοιλιότητας.Η περιεκτικότητα της σε σεκρετίνη, βοηθά στη διατήρηση της ευγλυκαιμίας στους διαβητικούς, αφού διεγείρει το πάγκρεας. Η ισταμίνη τής προσδίδει ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, ικανή να ανακουφίσει τα συμπτώματα φλεγμονωδών νοσημάτων.

Ακόμη, η τσουκνίδα έχει διουρητική δράση και προάγει την καλή λειτουργία των νεφρών. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αποβολή πετρών από αυτά ή να θεραπεύσει τις ουρολοιμώξεις και την υπερπλασία του προστάτη, αν είναι σε αρχικό στάδιο.

Η κατανάλωσή της μπορεί να ωφελήσει ιδιαίτερα την γυναίκα, αφού βοηθά στις διαταραχές της έμμηνου ρύσεως και στο σταμάτημα της αιμορραγίας μετά τον τοκετό.

Με εξωτερική χρήση, ανακουφίζει τους ασθενείς που πάσχουν από αρθρίτιδα, ποδάγρα, νευραλγίες, τενοντίτιδες, ισχιαλγία και γενικότερα πόνους των αρθρώσεων. Επίσης μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση των πληγών, εγκαυμάτων, στα τσιμπήματα των εντόμων, στο έκζεμα και στις αιμορροΐδες.

Τέλος, στο πλαίσιο της γενικής τόνωσης του ανθρώπινου οργανισμού, θεωρείται ότι ενισχύει τη σεξουαλική λειτουργία.

Για όσους θέλουν να μαζέψουν τσουκνίδα, δεν χρειάζεται να πάνε μακριά! Βρίσκεται στους περισσότερους αγρούς, ειδικά σε μέρη που έχουν περάσει ζώα και έχει κοπριά, αφού αγαπά το άζωτο. Έχει ύψος έως και ένα μέτρο, ίσιο κορμό που καλύπτεται, όπως και τα φύλλα, από τριχούλες, που στο άγγιγμα τους προκαλούν έντονο κνησμό. Το μάζεμά της θέλει προσοχή, αφού τα οδοντωτά φύλλα της μάλλον προειδοποιούν ότι θα ακολουθήσει τσούξιμο, ερεθισμός και πόνος σε όποιον την ακουμπήσει χωρίς τις απαραίτητες προφυλάξεις. Πάντα όμως δίπλα στην τσουκνίδα, φυτρώνει η μολόχα. Αν τρίψετε τα φύλλα της μολόχας πάνω στον ερεθισμό, θα ανακουφιστείτε άμεσα.

Όπως και πολλά άλλα χόρτα, η τσουκνίδα ήταν ένα θρεπτικό φαγητό, σε εποχές φτώχειας και πολέμων. Δεν κοστίζει, αφθονεί στους αγρούς και υπάρχουν πολλοί γευστικοί τρόποι παρασκευής της. Οι νοικοκυρές την ετοιμάζουν βραστή, με αγνό παρθένο ελαιόλαδο και λεμόνι, την χρησιμοποιούν σε πίτες και κρητικά καλλιτσούνια, την προσθέτουν στα τσιγαριαστά χόρτα ή παρασκευάζουν πομάδα (πέστο) με ελαιόλαδο. Επίσης, στο παραδοσιακό σφουγγάτο της Κρήτης, που στην ουσία είναι η σύγχρονη ομελέτα με χόρτα ή λαχανικά εποχής.

Η τσουκνίδα μπορεί να καταναλωθεί και ως αφέψημα. Βράζοντας μερικά ξερά φύλλα σε νερό, έχετε ένα φάρμακο για το κρύωμα και τον βήχα, την αλλεργική ρινίτιδα, την υπέρταση, την αρθρίτιδα και διάφορες παθήσεις του πεπτικού συστήματος.

Η κατανάλωσή της ωστόσο, θα πρέπει να γίνει με σύνεση και κατόπιν συννενοήσεως με τον θεράποντα ιατρό σας, γιατί μπορεί να αλληλεπιδράσει με την φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε. Καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωσή της από γυναίκες που πάσχουν από αδενώματα της μήτρας ή κυοφορούν και από άτομα που παρουσιάζουν αυξημένη πηκτικότητα στο αίμα και αρτηριοσκλήρυνση.

Τσουκνίδα: οι ιδιότητές της

Το φαρμακευτικό σκεύασμα αποτελείται από τα στεγνωμένα φύλλα, τα άνθη και τις ρίζες της Τσουκνίδας, η οποία είναι ένα πολυετές φυτό, ευρέως διαδεδομένο κοντά στις κατοικίες των ανθρώπων και στα νιτρώδη εδάφη. Όπως γράφει ο άγγλος βοτανολόγος του 17-αιώνα, Κουλπεπέρ στο πιο δημοφιλές βοτανολογικό βιβλίο όλων των εποχών, “οι τρίχες τις που κεντρίζουν και φέρνουν φαγούρα δεν χρειάζονται περιγραφή,- αυτές μπορεί να τις βρούμε και στο πιο βαθύ σκοτάδι, μέσων της αφής”. Η Τσουκνίδα έχει ίσιο κορμό που φτάνει μέχρι 1 μ. ύψος, φύλλα ωοειδή με πριονωτά χείλη που βγαίνουν αντίθετα το ένα από το άλλο στον κορμό. Τα φύλλα και ο κορμός της είναι σκεπασμένα με καυτερές τρίχες,- τα άνθη της είναι μικροσκοπικά πράσινα χωρισμένα σ΄ αρσενικά και θηλυκά σε ξεχωριστά φυτά, και βγαίνουν το καλοκαίρι σε τσαμπιά που κρέμονται μεγαλύτερα από την ουρά των φύλλων. Είναι γνωστή και με τα ονόματα: ακαληφή, ούρτικη, ατσικνίδα κ.ά.

Ο Ιπποκράτης (460 – 375 π.Χ.) αριθμεί την Τσουκνίδα ανάμεσα στα φυτά “πανάκεια” (που κάνουν για όλες τις ασθένειες) και σήμερα ύστερα από 2 500 χρόνια κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλει γι αυτό, η Τσουκνίδα είναι από τα πιο θαυματουργά και χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά, που δεν χρειάζεται να ψάξουμε στην άκρη του κόσμου για να τα βρούμε και η χρήση της πέρα από την ευεργετική δράση δεν παρουσιάζει καμιά παρενέργεια, ανεξάρτητα από την δόση χρήσεως της.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Τα φύλλα τις Τσουκνίδας περιέχουν αμμωνία, οξικό οξύ, φορμικό οξύ, γλουκονικές και αντιβιοτικές ουσίες, χλωροφύλλη, καροτίνες, βιταμίνες Β-2, προβιταμίνη Α (πιο πολύ από το Καρότο), βιταμίνη C (πιο πολύ από το Φραγκοστάφυλλο) και βιταμίνη Κ, πατοτενικό οξύ, ποτασικά άλατα, σίδηρο, πυρίτιο κ.ά. Περιέχει επίσης ασετιλκολίνη, ισταμίνη και σεροτονίνη (η επιρροή της ασετιλκολίνης και ισταμίνης στη δράση του σκευάσματος είναι μικρή). Έχει στυπτικές, διουρητικές και τονωτικές ιδιότητες, ελέγχει τις αιμορραγίες, καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες, αυξάνει την αιμογλομπίνη, τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τις πηκτικές ουσίες του αίματος και ολίγον κατεβάζει την πίεση και το σάκχαρο του αίματος.

Χάρη σ΄αυτές τις ιδιότητες χρησιμοποιείται εσωτερικά για τις αναιμίες, τις αιμορραγίες (ειδικά της ουρήθρας), την διάρροια (ακόμα και αυτής της χολέρας), τα υπερβολικά έμμηνα, αιμορροΐδες, ρευματισμό, ποδάγρα και ασθένειες του δέρματος (ειδικά στο έκζεμα), επίσης αυξάνει το γάλα στις θηλάζουσες μητέρες. Συνιστάται σαν ελαφρύ διουρητικό στα οιδήματα (πρηξίματα), στους ερεθισμούς των ουροφόρων οδών (νεφρών και ουρήθρας), και στο ρευματισμό. Είναι χρήσιμη επίσης και στις ασθένειες του συκωτιού και της χολής, φυματίωση, αρτηριοσκλήρυνση και δυσλειτουργίες του μεταβολισμού. Το αφέψημα σπόρων της Τσουκνίδας είναι ένα καλό καθαρτικό μέσο ενάντια στην δυσκιλιότητα ωφειλώμενη σε δυσλειτουργία του συκωτιού και της χολής, συνδιάζεται καλά για αυτό το σκοπό με μουστάκια Καλαμποκιού.

Το έγχυμα ή αφέψημα του φυτού παίρνεται στην γαστρίτιδα με υπερέκκριση πεπτικών υγρών. Είναι γνωστή σαν φυτό με πολλές βιταμίνες, γ΄ αυτό συνιστάται υπό μορφή τσαγιού όταν ο οργανισμός έχει ανάγκη για βιταμίνες. Οι τρυφερές Τσουκνίδες μπορεί να χρησιμοποιηθούν σαν ζαρζαβατικά στις σαλάτες για την αύξηση και ρύθμιση της λειτουργίας των εντέρων, και στις αναιμίες. Στα αδύνατα παιδιά με καθυστέρηση ανάπτυξης συνιστάται να πίνουν χυμό Τσουκνίδας ανεμιγμένο με χυμό Καρότου σε ποσοστό 1 : 3. Το έγχυμα και ο χυμός του φυτού βελτιώνουν την λειτουργία των νεφρών και δρα σαν διουρητικό και αντιφλεγμονώδες μέσο στις παθήσεις των νεφρών και τις ουρήθρας και σε περιπτώσεις κατακράτησης ούρων. Για τις πέτρες στα νεφρά συνιστάται να πίνεται έγχυμα σπόρων, ενώ σε περιπτώσεις κατακράτησης ούρων συνιστάται να πίνεται αφέψημα ριζών Τσουκνίδας. Σε περιπτώσεις αιματουρίας συνιστάται έγχυμα φύλλων από ½ ποτηριού πρωί και βράδυ και φρέσκος χυμός από 1 κουταλάκι του καφέ, 3 φορές την ημέρα.

Το τσάι των φύλλων και τα φρέσκα φύλλα με μέλι παρουσιάζουν καλή αποχρεμπτική δράση στο βήχα, βρογχίτιδα, δύσπνοια, πνευμονία, φυματίωση και σε περιπτώσεις αιμοπτησίας. Κρασί φύλλων Τσουκνίδας (1:3) παίρνεται από 1 κουτάλι φαγ. για τον βήχα, βρογχίτιδα και πλευρίτιδα.

Έγχυμα και χυμός του φυτού δρα σαν ηρεμιστικό μέσο στις νευρικές διαταραχές, επιληψία, υστερία και σπασμούς. Στις αιμορραγίες από την μύτη τοποθετείται στην μύτη μια γάζα μουσκεμένη με τον φρέσκο χυμό του φυτού.

Σε περιπτώσεις κατακράτησης ούρων σαν ισχυρό διουρητικό μέσο συνιστάται να πίνεται αφέψημα φύλλων με μέλι. Σε περιπτώσεις κακοηθών εξογκωμάτων συνιστάται να γίνονται πλύσεις με το αφέψημα των φύλλων, ρίζας, φρέσκου χυμού και να παίρνεται εσωτερικά. Συνδυάζεται πιο καλά γι αυτό το σκοπό αφέψημα ριζών Τσουκνίδας με έγχυμα Χελιδονιού, 3 φορές την ημέρα μετά από το φαγητό. Στην Τσουκνίδα έχουν ανακαλυφθεί δραστικές βιολογικές ουσίες παρόμοιες με τις θηλυκές ορμόνες των γυναικών, γι αυτό η Τσουκνίδα αποδεικνύεται ένα από τα καλύτερα φυσικά μέσα για τις γυναικολογικές ασθένειες, όπως: διαταραχές των έμμηνων, αιμορραγίες μετά τον τοκετό, λευκόρροια κ.ά. Σε περιπτώσεις αδενωμάτων της μήτρας δεν συνιστάται να παίρνονται σκευάσματα Τσουκνίδας.

Ο φρέσκος χυμός της Τσουκνίδας κατεβάζει το σάκχαρο του αίματος, χάρη στο περιεχόμενο της σε “σεκρετίνη”, η οποία διεγείρει την λειτουργία του πάνκρεας.
Η χρήση της Τσουκνίδας αντενδείκνειται σε περιπτώσεις αυξημένης πηκτικότητας του αίματος, αρτηριοσκλήρυνση και υπέρταση, στους υπερήλικες πρέπει να περιορίζεται για αποφυγή δημιουργίας θρομβώσεων στα αιμοφόρα αγγεία.

Εξωτερικά χρησιμοποιείται ο χυμός, αφέψημα και έγχυμα για τους αρθριτικούς πόνους, ποδάγρα, ισχιαλγία, παράλυση, φλεγμονές του μυελού των οστών, νευραλγίες, αιμορροΐδες, για το δυνάμωμα των μαλλιών και ενάντια στην πιτυρίδα, τα καψίματα, πληγές (βοηθάει την επούλωση), τσιμπήματα των εντόμων, ρινορραγίες, μόλωπες κ.ά. Για τις ασθένειες του δέρματος φαγούρα, έκζεμα και σπυριά με αφέψημα των ριζών γίνονται κομπρέσες και μπάνια. Με το αφέψημα και τον χυμό του φυτού γίνονται πλυσίματα και τοποθετούνται κομπρέσες στο δαγκώματα των σκύλων. Συνδυάζεται καλά με την Κολλιτσίδα (Arctium lapa) για την αντιμετώπιση του εκζέματος.

Σημείωση
Οι καυστικές ιδιότητες της Τσουκνίδας οφείλονται σ΄ένα συνθετικό της χωρίς άζωτο (φορμικό οξύ), το οποίο είναι μη εξατμιστέο και ρετσινώδες, το οποίο προκαλεί κάψιμο και φαγούρα και όταν βρίσκεται σε πολύ μικρές ποσότητες. Το στεγνό σκεύασμα, όπως και τα υγρά παρασκευάσματα που φτιάχνονται από το χλωρό φυτό αλλά με ζέσταμα δεν έχουν καυστικές ιδιότητες. Αυτές τις ιδιότητες τις διατηρούν τα αλκοολούχα παρασκευάσματα που φτιάχνονται από το φρέσκο φυτό (όταν αυτό μουσκεύει για αρκετό χρόνο σε οινόπνευμα). Η Τσουκνίδα εκμεταλλεύεται οικονομικά για την παραγωγή της χλωροφύλλης, από την οποία παρασκευάζεται η φητόλη, η οποία είναι η πρώτη ύλη για την σύνθεση των βιταμινών Ε και Κ.

Tips για την χρήση :

Αφέψημα: 2 κουτάλια φαγ. με θρυμματισμένο σκεύασμα βουτιέται σ΄ ένα ποτήρι (200 γρ.) νερό, βράζεται για 1 λεπτό, μετά το υγρό στραγγίζεται και πίνεται. Παίρνονται 2 – 3 τέτοιες δόσεις την ημέρα, γλυκαίνοντας κατά προτίμηση με μέλι ή ζάχαρη.
Για εξωτερική χρήση προετοιμάζεται με τον παραπάνω τρόπο πιο συμπυκνωμένο αφέψημα (2-4 κουτάλια φαγ. σε 200 γρ. νερό) και κατά των ρευματισμών και νευραλγιών, για εντριβές και κατάπλασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλκολάτ (οινοπνευματώδες διάλυμα χλωρών φύλλων της Τσουκνίδας σε οινόπνευμα), μία χούφτα χλωρά φύλλα σε 500 γρ. οινόπνευμα (40 % συμπυκνωμένο), ή στη θέση του τσίπουρου, ούζο ή βότκα,- να μουλιάσουν για 24 ώρες.
Για το σταμάτημα των εσωτερικών αιμορραγιών συστήνεται ο φρέσκος χυμός, ο οποίος πίνεται αμέσως.

Από http://www.fytokomia.gr