Εχθροί και ασθένειες των σαλιγκαριών ~ Επιστροφή στη φύση

Το σαλιγκάρι έχει πολλούς και σοβαρούς εχθρούς-θηρευτές όπως:

Θηλαστικά: Τα ποντίκια, οι αρουραίοι, οι νυφίτσες, οι σκαντζόχοιροι, το κουνάβι.
Πτηνά: Ο κόρακας, η καρακάξα, ο κότσυφας, η τσίχλα, οι κότες.
Ερπετά: Τα φίδια, οι σαύρες.
Αμφίβια: Οι βάτραχοι.
Έντομα: Τα δίπτερα, τα κολεόπτερα, [προνύμφες και τέλεια].

Παράσιτα:

Τρηματώδεις, πλατυέλμινθες (το σαλιγκάρι είναι ο ενδιάμεσος ξενιστής τους).
Νηματώδεις (μειώνουν την παραγωγή κατά 25%).
Ακάρεα.

Τα παράσιτα αυτά αν και δεν είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο, ελαττώνουν την αναπαραγωγική δραστηριότητα των σαλιγκαριών.

Μικρόβια:

Μύκητες (Fusarium sp).
Βακτήρια.
Πρωτόζωα.

Τα διάφορα έντομα εκκρίνουν μια τοξική ουσία (τοξικό σάλιο) στο σαλιγκάρι, το ακινητοποιούν και τρέφονται από το αποσυντιθέμενο σώμα του. Μέσα στον «πνεύμονα» των περισσότερων εδώδιμων σαλιγκαριών παρασιτεί το άκαρι Ereynetes limacum.

Σημαντικές ζημιές μπορούμε να έχουμε από τους γυμνοσάλιαγκες, αλλά και τις χελώνες, τις σαρανταποδαρούσες, κ.α., που θανατώνουν, μειώνουν και εξασθενούν την παραγωγικότητά των σαλιγκαριών.

Από πλευράς ασθενειών έχουν αναφερθεί μυκητιάσεις, βακτηριώσεις και σαλμονέλα (είδος βακτηριδίου). Το πρόβλημα με την σαλμονέλα παρατηρείται κυρίως στην μεταποίηση των σαλιγκαριών, που ο πληθυσμός των βακτηριδίων αυξάνεται κατακόρυφα (όταν υπάρξει επιμόλυνση). Το βακτήριο Pseudomonas aeruginosa προκαλεί εντερικές λοιμώξεις που μπορεί να εξαπλωθεί ταχύτατα σε ένα κατάμεστο πάρκο σαλιγκαριών. Τα σαλιγκάρια δεν προσβάλλονται από ιούς.

Το μικροβιακό φορτίο των ζωντανών σαλιγκαριών προέρχεται από την χλωρίδα που φέρουν μέσα τους και από την χλωρίδα επιμόλυνσης που προέρχεται από το περιβάλλον στο οποίο ζουν και κυρίως από την χλωρίδα των φυτών και του εδάφους που καταναλώνουν. Μπορούμε να πούμε ότι τα σαλιγκάρια που βρίσκονται σε νάρκη εμφανίζουν μικρότερο φορτίο μικροβιακής χλωρίδας. Το πεπτικό και γεννητικό σύστημα των σαλιγκαριών έχουν μεγαλύτερο μικροβιακό φορτίο από τα άλλα συστήματα.

Αν μια περιοχή έχει πρόβλημα με τους γυμνοσάλιαγκες θα πρέπει να αποφεύγονται τέτοιες επιλογές ή να αφαιρείται σε βάθος το επιφανειακό χώμα. Αν μας προκύψει το πρόβλημα εκ των υστέρων υγραίνουμε το χώμα, στρώνουμε νάιλον και τραβούμε έτσι τους γυμνοσάλιαγκες που έχουν προσκολληθεί στο νάιλον. Το φάρμακο μεταλδεΰδη είναι υδατοδιαλυτό και θέλει ιδιαίτερη προσοχή (υπάρχουν και δολώματα).

Αντιξοότητες του περιβάλλοντος όπως παγετοί, καύσωνες, ζεστοί-ξηροί άνεμοι, ραγδαίες βροχές που προκαλούν ασφυξία, έχουν ως αποτέλεσμα να προκληθούν θανατώσεις στα σαλιγκάρια. Ο άνθρωπος με τις αλόγιστα συλλογές σαλιγκαριών, τα φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα και τις καύσεις καλλιεργειών και δασωδών εκτάσεων δημιουργεί τεράστια προβλήματα στους πληθυσμούς των σαλιγκαριών. Το ίδιο το σαλιγκάρι παρουσιάζει μια σχετική ανθεκτικότητα στα χημικά, μεταβολίζει αρκετές από τις χημικές δραστικές ουσίες (ανιχνεύονται οι μεταβολίτες μέσα στα όργανά του-όταν πρόκειται για φυτοφάρμακα, χημικά) και το βλέπουμε να ζει ακόμη και σε περιοχές περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες.

Αποτελεί κίνδυνο για την υγεία των καταναλωτών τα σαλιγκάρια που περιέχουν στους ιστούς τους οργανοχλωριωμένα παρασιτοκτόνα ή βαρέα μέταλλα.

Σύμφωνα με την νομοθεσία οι επαγγελματίες εκτροφείς σαλιγκαριών υποχρεούνται να διατηρούν τα εκτροφεία τους πλήρως καθαρά και να εξασφαλίζουν συνθήκες τέτοιες που να προφυλάσσουν τα άτομα από τις ασθένειες. Στην πράξη επεδείχθη ότι όπου η καθαριότητα ήταν σχολαστική («γυναικεία» καθαριότητα), οι αποδόσεις ήταν στατιστικά μεγαλύτερες.

Ενδείκνυται η καλή συνεργασία των εκτροφέων σαλιγκαριών με τις κτηνιατρικές υπηρεσίες, ώστε να καθίσταται δυνατός ο συχνός έλεγχος των εκτροφείων και η κατάσταση της υγείας των ατόμων.