Πεζοπορία: Αξέχαστες διαδρομές σε ορεινά μονοπάτια της Ελλάδας

Βαθιές ανάσες ιονισμένου βουνίσιου αέρα και ξεκινάμε! Περπατώντας στα ορεινά μονοπάτια της χώρας, τρυπώνουμε στα πυκνά ελατοδάση, ξεδιψάμε στις κρυστάλλινες πηγές των υψιπέδων, ανακαλύπτουμε καταρράκτες, παμπάλαια μοναστήρια και μνημεία που άφησαν σαν ανεξίτηλη σφραγίδα στο ορεινό ανάγλυφο τούτης της γης, φύση και άνθρωποι.

Γρεβενά: Στην κορυφή του Ορλιακα
Ο Ορλιακας είναι ένα από τα πιο όμορφα μικρά βουνά της γρεβενιώτικης γης που καθιέρωσε την παρουσία του στους φίλους του βουνού με τα μεστά μορφολογικά του χαρακτηριστικά και την άγρια φύση του. Ενας πεζοπορικός «παράδεισος» κρύβεται στις παρυφές του, αφού η ομαλή γεωμορφολογία του, η πολυποίκιλη βλάστηση, αλλά και το δουλεμένο ανθρώπινο τοπίο καθιστούν τον ιδιαίτερο αυτό ορεινό όγκο έναν προσιτό και ενδιαφέροντα προορισμό, ακόμα και για τους αρχάριους πεζοπόρους.

Το γεφύρι του Ζιάκα σε χρώματα φθινοπωρινά

Ο Ζιάκας, το Σπήλαιο, το Περιβολάκι, ο Λάβδας είναι κάποια από τα χωριά του Νομού Γρεβενών τα οποία διασπείρονται περιμετρικά του Ορλιακα και μπορούν, με την τουριστική υποδομή που πλέον διαθέτουν, να χρησιμοποιηθούν ως εφαλτήριο για ευχάριστες πεζοπορικές εξορμήσεις.

Ράχη Καραστέργιου – Κορυφή Ορλιακα: (1 ½ ώρα ): Από το κέντρο των Γρεβενών ακολουθούμε με το όχημά μας τις ταμπέλες προς Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας. Στο ύψος του χωριού Μαυραναίοι στρίβουμε προς χωριό Ζιάκα (28 χλμ. από Γρεβενά) που βρίσκεται στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Ορλιακα. Στη συνέχεια ακολουθούμε τον ασφάλτινο δρόμο Ζιάκα – Περιβολίου για 6,5 χιλιόμετρα και φτάνουμε στη θέση «Ράχη Καραστέργιου» που βρίσκεται κοντά στον απόμερο οικισμό Αετοχώρι.

Η εκκλησία της Παναγίας στο χωριό Σπήλαιο

Το σημείο είναι χαρακτηριστικό καθώς στο φυσικό πλάτωμα δεσπόζουν δύο πελώρια μαυρόπευκα. Από εδώ αρχινά ένας στενός, δύσβατος, δασικός δρόμος που ανηφορίζει με έντονες κλίσεις στα πρανή του βουνού και χάνεται στο δάσος. Σε όλη την πορεία θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τις ομορφιές της φύσης που στολίζουν ανάλογα με την εποχή το μικρό οροπέδιο (πριμούλες, αλλά και κίτρινους κρόκους και ευφόρμπια). Τούτη την εποχή θα δούμε, επίσης, και πολλά είδη μανιταριών.

Ακολουθώντας τα μονοπάτια στα δάση των Γρεβενών

Μετά από έντονη ανάβαση που δεν ξεπερνά όμως τα είκοσι λεπτά, φτάνουμε σε ίσωμα όπου δεσπόζει ένα θηριώδες μαυρόπευκο, το οποίο είναι μάλιστα… κεραυνοβολημένο. Αφού ξεκουραστούμε για λίγο, συνεχίζουμε σε σχετικά επίπεδο έδαφος με πορεία ανατολική (δεν υπάρχει ευδιάκριτο μονοπάτι) για την ψηλότερη κορυφή του Ορλιακα (υψόμ. 1.453μ.). Από εδώ η θέα σε όλη σχεδόν τη Β. Πίνδο είναι αφοπλιστική.

Fast info
* Στο χωριό Ζιάκας ενδιαφέρον παρουσιάζει το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (http://kpe-ziaka.gr).
* Στις παρυφές του Ορλιακα υπάρχουν μερικά από τα ομορφότερα γεφύρια της Πίνδου. Το γεφύρι του Αζίζ Αγά κοντά στο Τρίκωμο, είναι το μεγαλύτερο της Μακεδονίας. Στο χωριό Ζιάκας κοντά στον δρόμο συναντάμε το περίφημο Τουρκογέφυρο, (19ου αι.). Το μονότοξο γεφύρι της Λιάτισας γεφυρώνει το ρέμα του Βελονιά στη θέση «Πήδημα του κλέφτη».
* Για οργανωμένες πεζοπορικές διαδρομές στον Ορλιακα και στη Βάλια Κάλντα, απευθυνθείτε στο Γραφείο Οικοτουρισμού & Οδηγών Αγριας Φύσης (24620 85032).

Το μονοπάτι με λίγη προσοχή είναι κατάλληλο για όλους

Φθιώτιδα: Στο μονοπάτι των Φαρμακίδων
Σύμφωνα με τον θρύλο και τις διηγήσεις αρχαίων ιστορικών και περιηγητών, στις παρυφές των βουνών της Υπάτης ζούσαν οι μάγισσες Φαρμακίδες. Ακολουθώντας το μονοπάτι που σήμερα έχει το όνομά τους, έφθαναν στον καταρράκτη Κρεμαστό για να λουστούν στα νερά του. Η περιοχή που απλώνεται στα προβούνια του όρους Οίτη θα σας μαγέψει με την κατάφυτη φύση της, την άγρια τοπιογραφία και τα άφθονα τρεχούμενα νερά.

Κατάβαση στα βράχια του Κρεμαστού

Καταρράκτης Κρεμαστός (40 λεπτά): Από την πόλη της Υπάτης θα κατηφορίσετε τον επαρχιακό δρόμο με κατεύθυνση προς Μονή Αγάθωνα ώσπου να φτάσετε στη γέφυρα. Εδώ θα αφήσετε το όχημά σας και θ’ ακολουθήσετε το σημαδεμένο και καλά καθαρισμένο μονοπάτι που οδηγεί προς το φαράγγι Ροδόκαλο.

Στα πρώτα 15 λεπτά η διαδρομή κινείται σχεδόν σε επίπεδο έδαφος, μέσα από χαμηλή βλάστηση που απαρτίζεται από δρύες, πλατάνια, και ιτιές. Θα περάσετε την ξύλινη πεζογέφυρα και θ’ αρχίσετε σιγά σιγά ν’ ανηφορίζετε. Το μονοπάτι στενεύει κάπως, ενώ στα τελευταία μέτρα πριν συναντήσετε τον καταρράκτη θα χρειαστεί να αναρριχηθείτε με τη βοήθεια μόνιμα τοποθετημένων σκοινιών (προσοχή, αν έχει βρέξει τα βράχια γλιστρούν αρκετά).

Ο καταρράκτης Κρεμαστός βρίσκεται στο τέλος της πεζοπορικής διαδρομής

Ενας καταρράκτης με μόνιμη παροχή νερού όλο τον χρόνο σας περιμένει στο τέλος του μονοπατιού. Από εδώ ξεκινά ένα ενδιαφέρον πεδίο για όσους ασχολούνται με την αναρρίχηση και τη διάσχιση φαραγγιών (αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία που προϋποθέτει κατάλληλες γνώσεις, ιδιαίτερη εκπαίδευση και εξειδικευμένο εξοπλισμό).

Fast info
* Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας: Με αφορμή την επίσκεψή σας στην περιοχή, αξίζει να πάτε στο ενδιαφέρον Βυζαντινό Μουσείο (πληροφορίες 22310 98079).
* Περιβαλλοντική εκπαίδευση: Πριν αρχίσετε να περπατάτε στα πολλά πεζοπορικά μονοπάτια της περιοχής, αξίζει να επισκεφθείτε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Υπάτης (Υπεύθυνος Στέλιος Συλεούνης www.kpeypatis.gr).
* Εθνικός Δρυμός Οίτης: Ηδη από το 1966 ένα μεγάλο μέρος των δασών του βουνού έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός με σκοπό την προστασία της πλούσιας, σε σπάνια ενδημικά είδη, χλωρίδας, αλλά και του αγριόγιδου. Επισκεφθείτε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που στεγάζεται στις εγκαταστάσεις της Μονής Αγάθωνα. Πληροφορίες για τον Εθνικό Δρυμό Οίτης στο www.oiti.gr.
* Οργανωμένες αποδράσεις: Για πεζοπορικές διασχίσεις και οικολογικές διαδρομές στην ευρύτερη περιοχή της Οίτης θα βρείτε πληροφορίες 6932271106 (κος Λουκάς), www.natureinaction.gr.

Ιωάννινα: Η χαράδρα του Αώου
Δύο από τα ψηλότερα βουνά της Ελλάδας, η Τύμφη και ο Σμόλικας, αγκαλιάζουν από παντού τη χαράδρα του Αώου που συναρπάζει με τη γεωμορφολογική της μοναδικότητα.Η περιοχή περιλαμβάνει όλες τις ζώνες βλάστησης που συναντάμε στην οροσειρά της Πίνδου.

Ενα μεγάλο μέρος της διαδρομής από το γεφύρι της Κόνιτσας προς τη Μονή Σταμίου, αναπτύσσεται πλάι στην κοίτη του Αώου

Επιπλέον, εδώ ζουν και αναπαράγονται τα σπουδαιότερα θηλαστικά της Βαλκανικής (φερ’ ειπείν η αρκούδα, ο λύκος, το ζαρκάδι, αλλά και το αγριόγιδο, το αγριογούρουνο, η βίδρα ίσως και ο λύγκας, ένα είδος προς εξαφάνιση, για το οποίο έχουν αναφερθεί αραιές και ακανόνιστες, αλλά όχι αποδεδειγμένες εμφανίσεις).

Ανάλογα σημαντική θεωρείται και η πτηνοπανίδα, καθώς εδώ έχει παρατηρηθεί το όρνιο, ο βασιλαετός, ο χρυσαετός, ο ασπροπάρης, ο πετρίτης και πολλά άλλα. Στα νερά του Αώου ζουν τσιρόνια, μπριάνες, άγριες πέστροφες και άλλα είδη ψαριών. Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του άνω ρου του υπάγεται στο νεότευκτο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, το οικοσύστημα δέχεται έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις από το παράνομο κυνήγι, το ψάρεμα και τη λαθραία υλοτομία.

Ο ποταμός Αώος όπως τον βλέπουμε από το μονοπάτι για Μονή Σταμίου

Γεφύρι Κόνιτσας – Μονή Στομίου (2 ώρες): Η εντυπωσιακή μονότοξη γέφυρα του Αώου, που χτίστηκε το 1871 από τον Πυρσογιαννίτη μάστορα της πέτρας Ζιώγα Φρόντζο, απέχει μόλις 500 μέτρα από την Εθνική οδό Ιωαννίνων – Κοζάνης. Από τη βάση του πέτρινου τόξου ξεκινά το μονοπάτι που ξεδιπλώνεται σε κατεύθυνση παράλληλη με το ποτάμι, μέσα σε πανδαισία βλάστησης.

Μετά από περίπου 3 χιλιόμετρα, αρχίζει με μικρές κλίσεις η έντονη ανάβαση. Το μονοπάτι είναι καλά πατημένο, σημαδεμένο και δεν κρύβει κινδύνους. Στην πορεία θα συναντήσετε ορεινή βλάστηση κάθε είδους, θα προσπεράσετε τους μικρούς σκαλωτούς καταρράκτες του ορεινού ρυακιού Γράβος που πηγάζει κάτω από τη Δρακολίμνη στα υψίπεδα της Τύμφης και θα καταλήξετε στη Μονή Στομίου. Το μοναστήρι που βρίσκεται σε ύψος 650 μ., χτίστηκε το 1774, ενώ το 1943 πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς. Η θέση του είναι μοναδική, καθώς αγναντεύει από ψηλά το στενότερο (Στόμιο) και πιο όμορφο τμήμα της χαράδρας του Αώου.

Fast info
* Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Θα το βρείτε στην Κόνιτσα και πρέπει να το επισκεφθείτε. (26550 23825, www.kpekonitsas.gr).
* Οργανωμένες αποδράσεις: Η εταιρεία «Νο Limits», που έχει τη βάση της στην Κόνιτσα, θα οργανώσει με ασφάλεια τις πεζοπορικές εξορμήσεις σας στην περιοχή (26550 23777, www.nolimits.com.gr).

Αρκαδία: Στα μονοπάτια του Παυσανία
Ανάμεσα στους νομούς Αρκαδίας και Αχαΐας, εγκλωβισμένο μέσα στα βουνά, το ιστορικό ποτάμι Λάδωνας -που πηγάζει από την τοποθεσία «Χελωνοσπηλιά», κοντά στα χωριά Παγκράτι και Λυκούρια- διασχίζει με τα γρήγορα νερά του την αρκαδική γη. Πρόκειται για ένα από τα πιο τραχιά ορεινά πεδία της Αρκαδίας με οικολογικό αλλά και πολιτιστικό ενδιαφέρον, αφού εδώ βρίσκονται μερικά από τα παλαιότερα χωριά του νομού. Η ορεινή φύση του Δρακοβουνίου είναι τέτοια που δεν χωράει σε περιγραφές.

Το φράγμα που χτίστηκε το 1955 στη θέση «Πήδημα» και τιθάσευσε τον ποταμό Λάδωνα

Η ευκολότερη πρόσβαση στις όχθες του Λάδωνα και στην τεχνητή λίμνη του γίνεται μέσω του δρόμου Τρίπολης – Πάτρας, τον γνωστό «111» που ελίσσεται πάνω στα όρια των νομών Αχαΐας και Αρκαδίας. Μάλιστα η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς εδώ εντοπίζονται οι αρχαίες αρκαδικές πόλεις Νάσοι, Σκοτάνη και Πάος. Ετσι, το καταλληλότερο για εξορμήσεις χωριό είναι η κοντινή Δάφνη που τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε πόλο έλξης επισκεπτών καθώς μοιράζεται την ίδια γειτονιά με τον ποταμό Λάδωνα και την τεχνητή λίμνη.

Το χωριό Δάφνη μέχρι το 1928 ονομαζόταν Στρέζοβα

Δάφνη – Γεφύρι της Κυράς (2,5 ώρες): Από το χωριό Δάφνη θα κατηφορίσετε εύκολα με το αυτοκίνητο προς τις πλατανοσκέπαστες όχθες του Λάδωνα όπου υπάρχουν εγκαταστάσεις εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Στη συνέχεια θα περάσετε στην απέναντι όχθη και θα ακολουθήσετε τον στενό, παραμελημένο χωμάτινο δρόμο που τραβά νότια σε πορεία παράλληλη με την κοίτη του ποταμού. Η διαδρομή δεν παρουσιάζει καμιά δυσκολία και είναι κατάλληλη για όλους, μάλιστα προτείνεται και για ορεινή ποδηλασία. Συνολικά, μέχρι το σημείο όπου ο Λάδωνας απορρέει στη λίμνη, θα χρειαστεί να καλύψετε περίπου 5 χιλιόμετρα.

Ο Λάδωνας στα τελευταία μέτρα πριν σμίξει με τα νερά της λίμνης

Fast info
* Φράγμα Λάδωνα: Το τσιμεντένιο φράγμα που χτίστηκε το 1955 στη θέση «Πήδημα» και τιθάσευσε τον ποταμό, έχει μήκος 105 μέτρα και ύψος 57 μέτρα. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε καταλαμβάνει μια έκταση 6.000 στρεμμάτων και έχει χωρητικότητα 49.000.000 κ.μ.
* Δάφνη: Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Στρέζοβα και με αυτήν την ονομασία αναφέρεται στα φορολογικά έγγραφα των Φράγκων. Ανάμεσα στα πετρόχτιστα σπίτια, ξεχωρίζουν οι θολωτές λιθόκτιστες βρύσες της Αγίας Μαρίνας, της Παπαδιάς, η Απάνω Βρύση, και αυτή του Αγίου Ανδρέα.
* Οργανωμένες αποδράσεις: Οι φίλοι της περιπέτειας μπορούν να έρθουν σε επαφή με την εταιρεία «Eco Action» που έχει την έδρα της στις όχθες του Λάδωνα, κοντά στο χωριό Δάφνη (www.ecoaction.gr ).

Ευρυτανία: Η άγρια ομορφιά του Προυσού
Αφήνοντας πίσω το Μεγάλο Χωριό, εδώ ο ορεινός νομός αποκαλύπτει το πιο άγριο πρόσωπό του. Χαοτικοί γκρεμοί, θυμωμένα ποτάμια, ετοιμόρροπα βράχια που κρέμονται πάνω από τον δρόμο, σχηματίζουν το παζλ μιας ανυπέρβλητης ορεινής ομορφιάς. Αποκορύφωμα της διαδρομής είναι η θέση «Κλειδί» όπου το ειδικό παρατηρητήριο θα σας επιτρέψει να επιτηρήσετε όλο το μεγαλείο του φαραγγιού.

Την άγρια ομορφιά του τοπίου έρχεται να συμπληρώσει η ιστορική Μονή Προυσού που, μαζί με την Παναγία της Τήνου και την Παναγία Σουμελά, θεωρείται από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Ελλάδας. Η μονή βρίσκεται σε κομβικό σημείο από όπου παλαιότερα περνούσαν οι ορεινοί δρόμοι που συνέδεαν την Αιτωλοακαρνανία με την Ευρυτανία και τη Θεσσαλία. Το μοναστήρι, γαντζωμένο σε μια κόγχη του φαραγγιού κάτω από θαυμαστά βράχια, θαρρείς και εποπτεύει τα δύσβατα περάσματα με τους δύο πέτρινους πύργους που έχτισε ο Καραϊσκάκης για να προστατεύσει τον χώρο της μονής. Το καθολικό χτίστηκε μέσα στην ιερή σπηλιά όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγιάς, έργο που θεωρείται ότι είναι του Ευαγγελιστή Λουκά.

Ακολουθώντας τα πράσινα μονοπάτια οι ανακαλύψεις είναι απίθανες

Ανάβαση στη Μαύρη Σπηλιά (90 λεπτά): Από το μοναστήρι του Προυσού ξεκινά το θαυμάσιο σημαδεμένο μονοπάτι που καταλήγει μετά από 2,5 χιλιόμετρα στο παραδοσιακό αλλαντοποιείο «Στρεμένος». Στη συνέχεια αρχίζει η ανάβαση με το μονοπάτι να κινείται έντονα ανηφορικά, σε πορεία σκιασμένη από θαλερά πλατάνια, σχεδόν παράλληλη με το ζωηρό ποτάμι.

Θα περάσετε τον επαρχιακό δρόμο που τραβά νότια για το χωριό Φλωραίικα και θα συνεχίσετε πάνω από ξύλινες γεφυρούλες και σκαλοπάτια. Το τελευταίο τμήμα της διαδρομής είναι και το πιο όμορφο. Να υπολογίζετε, από τον ασφάλτινο δρόμο έως τη Μαύρη Σπηλιά, 30 λεπτά σχετικά κουραστικής ανάβασης, όμως σε ένα υπέροχο τοπίο, πλάι σε τρεχούμενα νερά, χορταριασμένα βράχια και καταρράκτες. Επί τουρκοκρατίας εδώ έβρισκαν καταφύγιο οι γυναίκες και τα παιδιά. Από εδώ και πάνω το πεδίο δυσκολεύει σημαντικά και για τη διάσχιση του φαραγγιού απαιτείται ειδικός τεχνικός εξοπλισμός και γνώση της χρήσης του.

Fast info
* Προυσός: Είναι γενέτειρα του ευεργέτη Αναστάσιου Αγαθίδη (1794-1881) αλλά και του στρατηγού και πολιτικού Γεωργίου Κονδύλη (1879-1936). Οι προτομές τους βρίσκονται στην πλατεία του χωριού.
* Σημαντική είναι η Αγαθίδειος Βιβλιοθήκη όπου ανάμεσα στα σπάνια βιβλία υπάρχουν και εκδόσεις των τυπογραφείων Λειψίας και Βερολίνου.
* Οργανωμένες αποδράσεις: Αν θέλετε να εξερευνήσετε με ασφάλεια την ευρυτανική γη και να περπατήσετε στα αμέτρητα μονοπάτια της απευθυνθείτε στην εταιρεία «Ευ Ζην», 22370 80150, www.active.com.gr