Κάνναβη. Παντού υπάρχει ένας μύθος.

Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα φυτά σχετικά με το αν είναι ή όχι βλαβερό στον άνθρωπο είναι η κάνναβη. Το φυτό από το οποίο παράγεται το χασίς και η μαριχουάνα υπήρξε για αιώνες φυτό που στήριξε την αγροτική οικονομία καλλιεργούμενο για την παραγωγή πρώτων υλών. Στις μέρες μας εξακολουθεί να είναι αντικείμενο διαμάχης αν η χρήση παραγώγων κάνναβης είναι επιζήμια για την ανθρώπινη υγεία. Διάφορα σοβαρά επιχειρήματα αλλά και μύθοι έχουν αναπτυχθεί από τους πολέμιους αλλά και από τους υποστηρικτές της κάνναβης. Το σίγουρο είναι ότι η κάνναβη περιέχει τοξικές ουσίες και θεωρείται το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό φυτό στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι η ετήσια επικράτηση της χρήσης κάνναβης αφορά το 2.4% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η χρήση κάνναβης είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο πολύ πιο διαδεδομένο από τη χρήση κοκαΐνης (0.23%) ή ηρωίνης (0.14%).

Η Κάνναβη η ήμερη (Cannabis sativa) και υπάρχει στη φύση σε περισσότερες από εκατό παραλλαγές. Η καταγωγή της Κάνναβης τοποθετείται στις ορεινές περιοχές της Βόρειας Ινδίας (σημερινό Πακιστάν) αλλά η προσαρμοστικότητα του φυτού σε όλες σχεδόν τις συνθήκες την διέδωσε εύκολα σε όλο τον κόσμο. Ο μεγάλος αριθμός των ποικιλιών αυτού του φυτού, που ταξινομήθηκε από τον Linneaus στα 1753 με το όνομα cannabis sativa, δημιούργησε στο παρελθόν πολλές διαφωνίες μεταξύ των βοτανολόγων σχετικά με την ακριβή ταξινόμησή του, αλλά σήμερα έχει γίνει δεκτό ότι υπάρχει ένα αρχικό είδος, η cannabis sativa, από το οποίο προέκυψαν πολλές παραλλαγές (cannabis indica, cannabis ruderalis) που διαφέρουν μεταξύ τους κυρίως ως προς την περιεκτικότητά τους σε ορισμένες δραστικές ουσίες.

Αρσενικό φυτό κάνναβης σε ανθοφορία

Η χρήση της κάνναβης (φυτού) είναι αμφιλεγόμενη αφού καλλιεργήθηκε από την αρχαιότητα επειδή θεωρήθηκε ωφέλιμο φυτό και χρησιμοποιήθηκε σαν τροφή αλλά και σαν πρώτη ύλη στην παραγωγή σχοινιών, την υφαντουργία και την χαρτοποιία. Επίσης χρησιμοποιήθηκε και στην Ιατρική. Ωστόσο ορισμένες δραστικές ουσίες που περιέχει την κατατάσσουν μεταξύ των ναρκωτικών φυτών. Οι δραστικές ουσίες της κάνναβης εμπεριέχονται σε ένα ιδιαίτερο ρητινώδες εκχύλισμα που εκκρίνει με φυσικό τρόπο το φυτό όταν αναπτύσσεται σε θερμό κλίμα. Το ρετσίνι αυτό περιέχει ένα αλκαλοειδές την κανναβίνη η οποία δημιουργεί τα ναρκωτικά αποτελέσματα. Η κάνναβη έχει φυτά αρσενικού και θηλυκού γένους. Και τα δύο γένη παράγουν άνθη και βλαστούς που περιέχουν ρετσίνι με τα θηλυκά να υπερτερούν σε ποσότητα.

Το ρετσίνι αυτό επικάθεται με την εφίδρωση του φυτού στην επιφάνεια των φύλλων, των λεπτών κλαδιών και των λουλουδιών. Πολύ χαρακτηριστικός είναι ο παραδοσιακός τρόπος συλλογής του ρετσινιού στις μεγάλες χασισοφυτείες της Ασίας.

Σύμφωνα με αυτή την μέθοδο το ρετσίνι συλλέγεται κατά την διάρκεια που η θερμοκρασία έχει άνοδο από άνδρες ντυμένους με δερμάτινα ρούχα που τρέχουν με ορμή ανάμεσα στα λιβάδια με την κάνναβη. Το ρετσίνι κολλάει πάνω στα ρούχα τους και από εκεί ξύνεται και ζυμώνεται σε σβώλους που μοιάζουν με κεφτέδες και έχουν ένα ιδιόρρυθμο ευχάριστο άρωμα. Σ’ αυτήν την κατάσταση το ρετσίνι λέγεται “churrus” και υπάρχουν προφανώς διάφορες παραλλαγές αυτού του υλικού που διαφέρουν στο μέγεθος και στο σχήμα . Ανάλογα με τη μορφή και την σπανιότητα του τύπου διαμορφώνεται και η τιμή του. Τα αποξηραμένα φυτά από τα οποία δεν μαζεύτηκε το ρετσίνι μετά την ανθοφορία κόβονται και συσκευάζονται σε μάτσα των 24 τεμαχίων το καθένα και πουλιούνται στις αγορές του Πακιστάν με το όνομα “gunjah”. Τα μεγαλύτερα φύλλα και οι κάλυκες χωρίς τους στήμονες συμπιέζονται επίσης σε τυποποιημένου μεγέθους ματσάκια που ονομάζονται ” bang”, “subjee” ή “sidhee” στην Ινδία.

Συμπίεση των ρητινών σε υδραυλική πρέσα για πιο τυποποιημένο αποτέλεσμα.

Το πιο γνωστό παράγωγο από την συλλογή κάνναβης είναι το χασίς. Το χασίς είναι Αραβική λέξη και σημαίνει «ξηρό χόρτο». Στη γλώσσα των τοξικομανών λέγεται και “μαύρο”. Το χασίς των Αράβων είναι αυτό που σχηματίζεται από τις κορυφές των μικρών βλασταριών των ταξιανθιών (φούντες) και το οποίο συλλέγεται προσεχτικά και αποξηραίνεται. Και τα δύο προαναφερόμενα προπαρασκευάσματα χρησιμοποιούνται εκτεταμένα για κάπνισμα ή μάσημα. Βέβαια στη σύγχρονη αγορά οι ρητίνες επεξεργάζονται με τεχνητό τρόπο. Μετά από θέρμανση οι ρητίνες αυτές με την επίδραση της θερμότητας αναλύονται, και μετά τη συμπιέζουν σε πλακίδια και σε τέτοια μορφή βγαίνει το προϊόν στην “αγορά”. Η ουσία βέβαια η οποία δημιουργεί τα ναρκωτικά αποτελέσματα, είναι η τετραυδροκαναβινόλη (THC).

Mαριχουάνα (marijuana) είναι το πρασινωπό μείγμα αποξηραμένων θρυμμάτων από όλα τα μέρη του φυτού (φύλλα, λουλούδια και στελέχη). Η μαριχουάνα συνήθως παράγεται από μία παραλλαγή κάνναβης την “Ganja” (Cherbal cannabis) και ανήκει στη ίδια περίπου κατηγόρια με το χασίς. Οι διάφορες που έχει με την κοινή κάνναβη (hemp) είναι πολλές. Οι διαφορές των φυτών συνήθως βρίσκονται στων αριθμό των φύλλων. Η κοινή κάνναβη είναι ένα φυτό με 5 φύλλα, αντίθετα με τη μαριχουάνα που έχει 7. Έπειτα η μαριχουάνα δεν έχει επεξεργασία όπως το χασίς. Κοινά που έχουν σίγουρα, είναι ότι απαγορεύονται και τα 2 από το νόμο. Όσον αφορά τη μαριχουάνα, επειδή είναι ακατέργαστη, δεν περιέχει μεγάλο ποσοστό δραστικών συστατικών. Στη γλώσσα των τοξικομανών η μαριχουάνα λέγεται και “χόρτο”. Η μαριχουάνα είναι λιγότερο τοξική από το χασίς. Αν τα συστατικά του χασίς είναι σε 10%, της μαριχουάνας είναι σε 2%.

Από την μείξη του χασίς με οινόπνευμα παράγεται το χασισέλαιο. Συνήθως προέρχεται από χασίς που έχει συλλεχτεί από τα παράνθια φύλλα και βλαστάρια του φυτού. Το χασισέλαιο έχει πολύ μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε δραστικές ουσίες. Το χασίς περιέχει 10% τετραυδροκανναβινόλη, ενώ το χασισέλαιο περιέχει 66,5%!!! Είναι σε μορφή παχύρρευστη όπως το μέλι με χρώμα σκούρο καφέ. Η χρήση του χασίς γίνεται με κάπνισμα, σε μορφή τσιγάρου, (τα λεγόμενα τσιγαριλίκια) αλλά ακόμα και με τους «λουλάδες», αλλά υπάρχουν και άλλοι παραδοσιακοί τρόποι, γλυκίσματα, ποτά, και ειδικά το χασισέλαιο που μπορεί να γίνει ακόμα μαστίχα ή και καραμέλα με τα ίδια αποτελέσματα όταν μασιέται. Αυτός ο τρόπος χρήσης συνηθίζεται σε χώρες που το έχουν έθιμο και παράδοση.

Η παράνομη καλλιέργεια της κάνναβης είναι πιο διαδεδομένη από την παράνομη καλλιέργεια της οπιοπαπαρούνας και των φύλλων της κόκας. Όμως, οι υπολογισμοί σχετικά με την έκταση των περιοχών όπου φύεται σήμερα η κάνναβη παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες λάθους σε σχέση με τους αντίστοιχους υπολογισμούς για την οπιοπαπαρούνα και τα φύλλα κόκας. Σύμφωνα με πληροφορίες που παρείχαν κυβερνήσεις διαφόρων χωρών, η συνολική παγκόσμια έκταση όπου φύεται ή καλλιεργείται η κάνναβη μπορεί να κυμαίνεται από 670.000 μέχρι 1.800.000 εκτάρια (τρεις με έξι φορές περισσότερο από τις περιοχές όπου καλλιεργείται η οπιοπαπαρούνα και η κόκα). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των κυβερνήσεων, η συνολική παραγωγή μαριχουάνας και χασίς πρέπει να προσεγγίζει τους 500.000 τόνους το χρόνο (με βάση την εκτίμηση ότι υπάρχουν 940.000 εκτάρια αυτοφυούς ή καλλιεργούμενης κάνναβης.)

Oι μεγαλύτερες εκτάσεις αυτοφυούς ή καλλιεργούμενης κάνναβης βρίσκονται σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, κυρίως στη Ρωσία, στο Kαζακστάν και άλλες χώρες της Kεντρικής Aσίας. Tο Mαρόκο, το Aφγανιστάν και το Πακιστάν θεωρούνται οι μεγαλύτεροι παραγωγοί χασίς. Aντιθέτως, η παραγωγή χασίς στο Λίβανο μειώθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Oι μεγαλύτεροι παραγωγοί μαριχουάνας στη Λατινική Aμερική είναι το Mεξικό και η Kολομβία. Aκολουθούν η Bραζιλία, η Tζαμάικα και αρκετές χώρες της Kεντρικής Aμερικής. H Nότιος Aφρική και το Mαλάουι φαίνεται να ανήκουν στους μεγαλύτερους παραγωγούς μαριχουάνας στην Aφρική, παρά το γεγονός ότι η παραγωγή της μαριχουάνας είναι επίσης διαδεδομένη σε μεγάλα τμήματα της Ανατολικής και Δυτικής Aφρικής, κυρίως στη Νιγηρία και τη Γκάνα. Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί στην Aσία είναι μία σειρά από χώρες στην περιοχή της Nότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας, στις οποίες περιλαμβάνονται η Tαϋλάνδη, η Kαμπότζη, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, η Ινδία, το Nεπάλ και η Σρι Λάνκα. H κάνναβη αναπτύσσεται επίσης σε μερικές χώρες του Eιρηνικού, όπως η Παπούα Νέα Γουινέα, τα νησιά Φίτζι και η Δυτική Σαμόα. Σημαντικές ποσότητες παράνομης κάνναβης παράγουν επίσης οι βιομηχανοποιημένες χώρες, κυρίως οι H.Π.A., η Aυστραλία, ο Kαναδάς και ένας αριθμός ευρωπαϊκών κρατών, χρησιμοποιώντας σε μερικές περιπτώσεις για το σκοπό αυτό καλλιέργειες εσωτερικού χώρου και τις τελευταίες εξελίξεις της υδροπονικής μεθόδου.

Ενώ η παραγωγή κάνναβης στη Λατινική Αμερική σημείωσε καθοδική τάση στη δεκαετία του 1990, φαίνεται ότι την ίδια δεκαετία υπήρξε αύξηση στην καλλιέργεια της κάνναβης σε πολλά μέρη της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης.

Η διακίνηση της κάνναβης είναι πολύ πιο διαδεδομένη από αυτή της ηρωίνης και της κοκαΐνης. Το 1996 κατασχέθηκαν 1.367 τόνοι του φυτού κάνναβη, 2.524 τόνοι του χόρτου της κάνναβης (μαριχουάνα) και 813 τόνοι ρετσινιού κάνναβης (χασίς) συνολικά δηλ. περισσότεροι από 4.700 τόνοι προϊόντων της κάνναβης. Ο αριθμός αυτός είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από τους 315 τόνους κοκαΐνης ή τους 28 τόνους ηρωίνης που κατασχέθηκαν το 1996.

Eνώ οι κατασχέσεις χασίς αυξήθηκαν τη δεκαετία του 1990, και το 1996 ήταν δύο φορές περισσότερες από ότι μία δεκαετία νωρίτερα, οι κατασχέσεις μαριχουάνας μειώθηκαν στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980 και παραμένουν στο χαμηλότερο σημείο κατά τη δεκαετία του 1990.