Αποξηραμένα φρούτα για μεγάλα κέρδη…

Παρόλο που η χώρα μας έχει πλούσια παραγωγή φρούτων, η πλειονότητα των αποξηραμένων φρούτων έρχεται από αγορές του εξωτερικού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τα εισαγόμενα δαμάσκηνα της Αμερικής και τα ξηρά σύκα της Τουρκίας. Τα πιο συνηθισμένα αποξηραμένα φρούτα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά είναι οι σταφίδες, και ακολουθούν τα δαμάσκηνα, τα βερίκοκα, τα σύκα και οι χουρμάδες.

Τα ξηρά προϊόντα της γης είναι ανάρπαστα όχι μόνο στην ελληνική αγορά, αλλά και στο εξωτερικό, λόγω του ότι στις χώρες αυτές δεν υπάρχουν λαχανικά και φρούτα όλες τις εποχές. Τα σούπερ μάρκετ, καταστήματα υγιεινής διατροφής και γενικά τα καταστήματα τροφίμων αναζητούν αυτά τα προϊόντα, καθώς διαπιστώνουν μια στροφή του καταναλωτικού κοινού προς αυτά.

Μεγάλες προοπτικές παρουσιάζουν τα αποξηραμένα δαμάσκηνα στη χώρα μας επειδή θεωρούνται άριστο αποξηραμένο φρούτο λόγω των εξαιρετικών οργανοληπτικών του ιδιοτήτων αλλά και λόγω του ότι μπορούν να δώσουν ικανοποιητικό εισόδημα στους παραγωγούς.

Η καλλιέργεια της δαμασκηνιάς με σκοπό τα αποξηραμένα δαμάσκηνα είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα καλλιέργεια που θα μπορούσε να αναπτυχθεί στη χώρα μας σε περιοχές κατάλληλες επειδή σήμερα ένα μεγάλο μέρος της κατανάλωσης καλύπτεται με εισαγωγές. Η νέα αυτή καλλιέργεια, πέρα από την εσωτερική αγορά, θα μπορούσε να αποτελέσει μία ενδιαφέρουσα εξαγωγική δραστηριότητα.

Σήμερα η δαμασκηνιά για αποξήρανση καλλιεργείται κυρίως στη Σκόπελο η ποικιλία «Agen Σκοπέλου» που είναι κατάλληλη για παραγωγή αποξηραμένων δαμάσκηνων και σε μερικά άλλα σημεία της Βορείου Ελλάδος.

Η παραγωγή αποξηραμένων φρούτων αποτελεί ένα σημαντικό τομέα εμπορίας των φρούτων που εφόσον αναπτυχθεί μπορεί να δώσει διέξοδο στις περιπτώσεις υπερπαραγωγής και εύρεσης αγορών για τα νωπά φρούτα.

Η δαμασκηνιά καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου. Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στη Φθιώτιδα, την Εύβοια, τη Σκόπελο, Μαγνησία, Χαλκιδική, Φλώρινα, Λέσβο κ.ά.

Στην Ελλάδα καλλιεργούνται περίπου 5.000 στρέμματα, εκ των οποίων το 90% καλλιεργείται για παραγωγή νωπών καρπών και το 10% περίπου για παραγωγή αποξηραμένων δαμάσκηνων.

Η αποξήρανση των φρούτων αποτελεί μία μέθοδο συντηρήσεως των φρούτων που εφαρμόζεται από πολλούς αιώνες. Η αποξήρανση των φρούτων ήταν μία πρακτική που εφάρμοζαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, από τους οποίους διαδόθηκε στην Ευρώπη. Τα φρούτα αυτά ήταν τα σταφύλια (σταφίδες), τα σύκα, τα βερίκοκα, οι χουρμάδες κ.ά.

Η μεγάλη θρεπτική τους αξία είναι γνωστή εμπειρικά αλλά και μέσα από επιστημονικές εργασίες.

Περιέχουν αρκετές φυτικές ίνες, βιταμίνες Β, Α, κάλιο, σίδηρο και άλλα θρεπτικά συστατικά ανάλογα το είδος του φρούτου.

Επίσης περιέχουν πολλές αντιοξειδωτικές ουσίες που ωφελούν την υγεία όπως και τα νωπά φρούτα.

Από 10.000 ευρώ ξεκινά το κόστος.

Με κόστος από 10.000 ευρώ, αγρότες αλλά και ιδιώτες μπορούν να στήσουν μικρές μονάδες αφυδάτωσης φρούτων.

Οι θάλαμοι αφυδάτωσης είναι τα πιο απλά ξηραντήρια. Πρόκειται για ξηραντήρες απλής κατασκευής και μικρής απόδοσης που χρησιμοποιούνται για την αφυδάτωση κατά παρτίδες φρούτων και λαχανικών.

Τα συγκεκριμένα ξηραντήρια κατασκευάζονται από panel πεπιεσμένης πολυουρεθάνης εσωτερικά και εξωτερικά είναι ανοξείδωτα με μία ή δύο πόρτες, ο θάλαμος δέχεται ένα ή περισσότερα καρότσια τελάρων και είναι θερμαινόμενος με ανακύκλωση θερμού αέρα, η οποία γίνεται με ανεμιστήρες, ενώ υπάρχει και τάμπερ ελεύθερου εξαερισμού και βεντιλατέρ βεβιασμένου εξαερισμού. Ο θάλαμος αφυδάτωσης είναι εφοδιασμένος με πίνακα προγραμματισμού της λειτουργίας του και με ηλεκτρονικά ψηφιακά όργανα (υγρόμετρο, θερμόμετρο υγρού και ξηρού βολβού). Το προϊόν σε έναν θάλαμο αφυδάτωσης τοποθετείται σε τελάρα και τα τελάρα σε ράφια καροτσιών και εκτίθεται στην επίδραση του θερμού αέρα που κυκλοφορεί μεταξύ των τελάρων και παραμένει στον θάλαμο μέχρις ότου ολοκληρωθεί η αφυδάτωση.

Οι κατάλληλες μέθοδοι αποξήρανσης του δαμάσκηνου είναι αυτές που χρησιμοποιούν κλειστά ξηραντήρια που επιτρέπουν την καλύτερη αξιοποίηση της χρησιμοποιούμενης ενέργειας, τον έλεγχο των παραμέτρων αποξήρανσης, ενώ διασφαλίζουν τους όρους υγιεινής και ποιότητας των ξηρών δαμάσκηνων.

Η ωριμότητα των δαμάσκηνων είναι μια καθοριστική παράμετρος για την παραγωγή των ξηρών δαμάσκηνων. Το χρώμα και η συνοχή της σάρκας του καρπού είναι τα γενικά εξωτερικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για να καθοριστεί η optimum ημερομηνία της συγκομιδής των καρπών.

Οι καρποί που προορίζονται για αφυδάτωση υπόκεινται σε μια προετοιμασία που περιλαμβάνει το καθάρισμα, τη διαλογή, την κατάταξη των καρπών ανάλογα με το μέγεθός τους κ.λπ. Η αποξήρανση των δαμάσκηνων, γίνεται με φυσικό τρόπο στον ήλιο ή τεχνητά σε θαλάμους ή σε κλιβάνους αποξήρανσης.

Στη Σκόπελο, η τεχνική που εφαρμόζεται είναι η εξής: τα δαμάσκηνα απλώνονται στον ήλιο για μερικές ημέρες ώστε να χάσουν ένα μέρος του νερού που περιέχουν. Στη συνέχεια τοποθετούνται σε συρτάρια σε κλιβάνους σε θερμοκρασία 40-45ο C για 4-6 ώρες, ενώ γίνεται μετατόπισή τους από επάνω προς τα κάτω.

Στη συνέχεια βγαίνουν από τους κλιβάνους, μαλάσσονται, αναστρέφονται και επανεισάγονται στους κλιβάνους για 4-5 ώρες στους 60-70ο C. Ξαναβγαίνουν πάλι από τους κλιβάνους δέχονται τις ίδιες επεμβάσεις και στην συνέχεια τοποθετούνται στους κλιβάνους για 1-2 ώρες στους 70-90ο C.

Στη συνέχεια εξέρχονται από τους κλιβάνους, μαλάσσονται και τοποθετούνται σε αποθηκευτικούς χώρους για 3 εβδομάδες ώστε να σταθεροποιηθεί η υγρασία τους στους 18-22ο C.

Αλλη μέθοδος σύγχρονη είναι αυτή κατά την οποία χρησιμοποιείται η «αντίστροφη ώσμωση» πριν από την τελική αποξήρανση, με σκοπό την απομάκρυνση μίας ποσότητας του νερού που περιέχεται στους καρπούς, εμπλουτίζοντας τους ταυτόχρονα με σάκχαρα. Αυτή η μέθοδος γίνεται με εμβάπτιση των καρπών σε σιρόπι από ζάχαρη και σε διάλυση χλωριούχου νατρίου. Η τεχνική αυτή συνίσταται στην τοποθέτηση των νωπών δαμάσκηνων σε ένα «υπερτονικό διάλυμα ζάχαρης» για μια διάρκεια 12-18 ωρών πριν από την αποξήρανση. Η διαδικασία αυτή της εμβάπτισης στο σιρόπι συνδυάζεται πολύ καλά με την τελική αποξήρανση των καρπών με τον θερμό αέρα.

Φλέβα… χρυσού κρύβουν τα αποξηραμένα δαμάσκηνα, η παραγωγή των οποίων μπορεί να αποφέρει καθαρό εισόδημα 1.000 – 1.500 ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη ότι η μέση παραγωγή σε αποξηραμένους καρπούς είναι 800 – 900 κιλά το στρέμμα και η μέση τιμή 2-2,5 ευρώ το κιλό. Στη Γαλλία παραγωγοί που καλλιεργούν και αποξηραίνουν οι ίδιοι την παραγωγή τους πωλούν προς 3,5 ευρώ το κιλό τα αποξηραμένα δαμάσκηνα.

Η δαμασκηνιά αρχίζει να καρποφορεί από το 3ο-5ο χρόνο της ηλικίας της. Η παραγωγική της ζωή διαρκεί 30-40 χρόνια. Προσαρμόζεται σε πολλά είδη κλίματος και εδάφους. Η ευρωπαϊκή αντέχει μέχρι -20 βαθμούς Κελσίου, ενώ η ιαπωνική μέχρι -15 βαθμούς Κελσίου. Τα καλύτερα εδάφη για την καλλιέργεια της δαμασκηνιάς είναι τα αμμώδη, πηλώδη, αργιλώδη και αργιλοασβεστώδη, αλλά με καλά στραγγιζόμενο υπέδαφος. Η δαμασκηνιά προτιμά εδάφη με pΗ γύρω από το 7. Η υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και οι πολλές βροχοπτώσεις κατά την περίοδο της ανθοφορίας αποτελούν δυσμενείς παράγοντες για τη καλλιέργειά της.

Η δαμασκηνιά πολλαπλασιάζεται με εμβολιασμό (ενοφθαλμισμό). Ο ενοφθαλμισμός μπορεί να γίνει την άνοιξη, το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο. Τα υποκείμενα που χρησιμοποιούνται είναι της μυροβαλάνου και σπάνια βερικοκιάς και αμυγδαλιάς. Χρησιμοποιούνται επίσης τα κλωνικά υποκείμενα, Marianna 2624, Myrobolan 29C κ.ά. Το έδαφος προετοιμάζεται με όργωμα το φθινόπωρο αφού έχει χρησιμοποιηθεί μία ποσότητα κοπριάς 2-3 τόνων το στρέμμα. Γίνεται η βασική λίπανση με το κατάλληλο λίπασμα, φρεζάρεται και ισοπεδώνεται. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται από τον Νοέμβρη μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Συνήθως οι αποστάσεις φύτευσης κυμαίνονται από 6 έως 7 μέτρα για τα ελεύθερα σχήματα και 3 έως 4 μέτρα για τα γραμμοειδή σχήματα. Τελευταία άρχισαν να διαδίδονται τα συστήματα πυκνής φύτευσης (100 έως 200 δένδρα ανά στρέμμα) με τη χρησιμοποίηση του υποκειμένου Pixy.

Η δαμασκηνιά απαιτεί μια κατά το δυνατόν σταθερή υγρασία στο έδαφος ολόκληρη την βλαστική περίοδο του φυτού. Ιδιαίτερα την περίοδο Ιουνίου-Αυγούστου.

Δέχεται αρκετά αυστηρό κλάδεμα καρποφορίας με στόχο την ανάπτυξη νέας βλάστησης αλλά και για να υπάρξει ισορροπία βλάστησης και καρποφορίας.

Η συγκομιδή των καρπών που προορίζονται για νωπή κατανάλωση γίνεται με το χέρι, ενώ για αποξήρανση συγκομίζονται με δονητές ή τα χέρια. Η μέση παραγωγή ενός στρέμματος είναι 2,5-3 τόνοι όταν είναι τα φυτά σε πλήρη παραγωγή. Η συγκομιδή γίνεται την περίοδο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου.

Στην Ελλάδα καλλιεργείται, κυρίως, η ποικιλία Agen (Σκοπελίτικη) και τα δαμάσκηνα που παράγονται προορίζονται για ξήρανση.

Αλλες ποικιλίες για ξήρανση είναι: Agent French, Friedman, French 698, 711, 707, 732,626, Stanley, Sugar, President κ.ά. Οι ποικιλίες αυτές είναι εκπύρηνες, με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα. Οι ποικιλίες που είναι κατάλληλες για αποξήρανση είναι ευρωπαϊκές ποικιλίες.

Η συγκομιδή πρέπει να αρχίζει όταν οι καρποί αποκτήσουν τα σάκχαρα που απαιτούνται για την καλή αποξήρανση.

Κάθε δέντρο σε πλήρη παραγωγή μπορεί να δώσει 100 κιλά νωπών καρπών.

Η Γαλλία και η Καλιφόρνια παράγουν μεγάλες ποσότητες και συγκομίζονται μηχανικά. Στην Ελλάδα παραδοσιακά η αποξήρανση για παραγωγή ξηρών δαμάσκηνων γίνεται από την ποικιλία Σκοπέλου.