Τσάι του βουνού – Η καλλιέργεια στον αγρό και η χρήση του
backtonature
Πολυετής πόα αυτοφυής στην Ελλάδα, απαντάται σε ξηροθερμικές συνθήκες και πετρώδη λιβάδια με ασβεστολιθικά πετρώματα, σε υψηλό υψόμετρο. Βλαστοί απλοί ή διακλαδιζόμενοι, ύψους 10-30cm, υπόλευκοι και καλύπτονται από πυκνό τρίχωμα. Άνθη χρώματος ανοιχτού κίτρινο, από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψημάτων με ευεργετικές ιδιότητες.
Τρόπος αναπαραγωγής : Συνιστάται αγενής αναπαραγωγή παρόλο που οι σπόροι του σιδερίτη φυτρώνουν εύκολα. Πολλαπλασιασμός με σπόρο δημιουργεί μεγάλη ανομοιομορφία φυτικού υλικού στην ανάπτυξη την εποχή άνθισης αλλά και στην ποσότητα των ανθοφόρων στελεχών.Αρχικό υλικό υψηλής ποιότητας μπορεί να δημιουργηθεί με ιστοκαλλιέργεια και στη συνέχεια στον αγρό να προκύψουν νέα φυτά από παραφυάδες.
Τρόπος καλλιέργειας :
Προετοιμασία εδάφους στον αγρό: Δεν απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς καθώς φυτεύεται σε ορεινά, επικλινή, πετρώδη, εδάφη. Πριν τη φύτευση γίνεται κατεργασία με το χέρι στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό.
Εποχή – πυκνότητα φύτευσης : Μέσα φθινοπώρου, μετά τις πρώτες βροχές. Εναλλακτικά αρχές άνοιξης. Πυκνότητα φύτευσης 2.000 – 2.500 φυτά το στρέμμα (0,70 – 1 m μεταξύ των γραμμών Χ 0,50 – 0,60 m επί των γραμμών).
Εδαφικές απατήσεις – Λίπανση : Προσαρμόζεται καλά σε εδάφη πετρώδη, στραγγερά εδάφη και απαιτεί υψηλό υψόμετρο (>500m). Ακατάλληλες οι ζεστές περιοχές, με επίπεδα αγροτεμάχια που «νεροκρατούν».
Άρδευση : Μπορεί να καλλιεργηθεί και ως ξηρικό, αξιοποιεί όμως πολύ καλά το νερό όταν του δοθεί αρκεί να είναι σε μικρές δόσεις και να μην παραμένει στο ριζικό σύστημα του φυτού καθώς είναι ευαίσθητο σε σηψηριζίες.
Εχθροί – Ασθένειες : Στα υψηλά υψόμετρα που καλλιεργείται συνήθως δεν αντιμετωπίζονται προβλήματα από εντομολογικές προσβολές.Προσοχή στην υπερβολική άρδευση για τυχόν ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών στο ριζικό σύστημα (σηψιριζίες).
Συγκομιδή – Ξήρανση : Συγκομιδή στην πλήρη άνθιση τους μήνες Ιούνιο – Αύγουστο ανάλογα με το υψόμετρο καλλιέργειας. Συγκομίζονται τα ανθοφόρα στελέχη μόνο. Ξήρανση σε δεμάτια, κρεμασμένα ανάποδα σε σκιερό δροσερό μέρος.
Sideritis scardica (Τσάι του βουνού, σιδερίτης) : Διάρκεια καλλιέργειας 10-12 έτη. Η απόδοση σε ξηρό προϊόν μπορεί να φτάσει τα 150 kg/στρ στον τρίτο χρόνο καλλιέργειας.
Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο είναι χαμηλή. Κυμαίνεται από 0,05 – 1%. Τα κύρια συστατικά του αιθερίου ελαίου είναι μινθόλη, γερανιόλη, β-καρυοφυλλένιο και νερολιδόλη.
Τσάι του βουνού (Σιδερίτης), Sideritis scardica Griseb., οικογένεια Labiatae
Βιολογικές ιδιότητες : Το αιθέριο έλαιο του σιδηρίτη παρουσιάζει σημαντική αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.Το τσάι του βουνού παρουσιάζει ευεργετικές ιδιότητες και στη διατροφή των αγροτικών ζώων. Προσθήκη φύλλων τσαγιού του βουνού σε ποσοστό 5 ή 10g/kg τροφής στα σιτηρέσια εγκύων-θηλαζουσών χοίρων δεν επηρέασε τις αποδόσεις των χοιρομητέρων αλλά είχε σαν αποτέλεσμα:
Την αύξηση του βάρους των χοιριδίων στον τοκετό και ιδιαίτερα στον απογαλακτισμό σε επίπεδα παραπλήσια με εκείνα της προσθήκης βιταμίνης Ε (200mg/kg τροφής).
Την αύξηση του βάρους της τοκετοομάδας σε σύγκριση με μάρτυρες.
Την ευζωία χοιρομητέρων και χοιριδίων λόγω της ήπιας ηρεμιστικής δράσης.
Φαρμακευτικές ιδιότητες:
Το γνωστό τσάι του βουνού απαντάται σε όλα τα ελληνικά βουνά αλλά και σε χέρσους τόπους. . Ήδη από την αρχαιότητα ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό των πληγών και πιστεύεται ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς. Μια κινέζικη παροιμία λέει ότι το ανώτερο τσάι προέρχεται από τα ψηλά βουνά. Το τσάι του βουνού έχει πεπτικές , θερμαντικές, τονωτικές και αποτοξινωτικές ιδιότητες. Συνιστάται κατά των κρυολογημάτων, των ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος και του ουροποιητικού συστήματος. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες βοηθούν ακόμη στην καταπολέμηση των παθήσεων των τριχοειδών αγγείων και της καρδιάς, χάρη στις λεγόμενες φλαβονοειδείς ουσίες που περιέχει. Τέλος, το αφέψημα με λεμόνι και μέλι είναι αντισηπτικό και μαλακώνει το λαιμό.Τα δραστικά συστατικά του τσαγιού είναι η καφεΐνη που είναι διεγερτικό του νευρικού συστήματος, αλλά υπάρχουν και ίχνη θεοβρωμίνης που είναι διουρητική ουσία και δρα στο αναπνευστικό σύστημα. Τα νωπά φύλλα του είναι αρκετά πλούσια σε βιταμίνη C. Το έγχυμα του φυτού χρησιμοποιείται σαν χωνευτικό, διουρητικό σε πεπτικές διαταραχές και σαν διεγερτικό του εγκεφάλου και των μυών. Εξάλλου επιταχύνει την αναπνοή. Μόλις τελευταία ανακαλύφθηκε άλλη μια φαρμακευτική ιδιότητα του τσαγιού. Προλαμβάνει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης.
*Tip :
Αντί καφέ που θα μας αφήσει ξάγρυπνους μία κούπα τσάι του βουνού με κανέλα είναι ιδανική για ένα βραδυνό αψέφημα. Όταν βράσετε το τσάι βάζετε μέσα ένα κομματάκι κανέλα ξύλο να βράσει μαζί. Παίρνει πολύ ωραίο άρωμα και γεύση. Μάλιστα γλυκαίνει το ρόφημα και δεν χρειάζεται να βάλετε ζάχαρη.
