Την αναγνωρίζουμε από την μυρωδιά της που την κάνει να ξεχωρίζει από μακριά. Θα την αναγνωρίζαμε ανάμεσα σε χίλια φυτά. Ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών. Αυτή τη θαυμάσια οικογένεια με τα φυτά θυσαυρούς η οποία περιλαμβάνει φυτά ποώδη, ετήσια ή πολυετή, φρύγανα, θάμνους και σπανιότερα δένδρα ή αναρριχόμενα. Είναι φυτό πολυετές, αυτοφυές στην Ελλάδα που ευδοκιμεί σε θερμά και ξηρά κλίματα καθώς επίσης σε πεδινές περιοχές και σε χωράφια γόνιμα και ποτιστικά.
Η Μέντα έχει άνθη ευωδιαστά, λευκά ή ιώδη. Υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη, η Μέντα η πιπερώδης (Mentha piperita), η πράσινη μέντα , κοινώς δυόσμος (Mentha viridis), η μέντα η πουλέγιος (Mentha pulegium), κοινή ονομασία φλισκούνι. Το όνομα μέντα προέρχεται από το λατινικό mentha, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό μίνθη. Η Μίνθη ήταν μια Νύμφη , που ο Άδης επιζήτησε να κάνει ερωμένη του. Η Περσεφόνη ή, κατ’ άλλους συγγραφείς, η Δήμητρα καταδίωξε την άμοιρη και την ποδοπάτησε. Κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου της, ο Άδης δεν τη βοήθησε καθόλου. Περιορίστηκε μόνο να τη μεταμορφώσει σε ένα φυτό, που ξαφνικά φύτρωσε για πρώτη φορά στο βουνό Μίνθη της Τριφυλλίας. Είναι η γνωστή μέντα, αφιερωμένη από τότε στο θεό του σκοταδιού.
Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει διάφορα είδη μέντας, όπως: μίνθη η χνοώδης (Mentha pubescens), μίνθη η μακρόφυλλος υποείδος η μακρόφυλλος συν. μίνθη η μελανίζουσα (Mentha longifolia subsp. longifolia syn. Mentha nigrescens K.Koch), μίνθη η στρογγυλόφυλλος (Mentha rotundifolia) ο κοινός αγριόδυοσμος, μίνθη η αρουραία ποικ. η αρουραία συν. μίνθη η μικρόφυλλoς, (Mentha arvensis var. arvensis syn. Mentha parvifolia), μίνθη η πυραμιδοειδής συν. μίνθη η ρεβερχόνειος (Mentha × pyramidalis Ten. συν. Mentha × reverchonii Briq.), μίνθη η πολιά, μίνθη η σταχυώδης συνών. μίνθη η πράσινη (Mentha spicata syn. Mentha viridis) (δυόσμος), μίνθη η φίλυδρος (Mentha aquatica) και μίνθη η πουλέγιος.
Σήμερα οι χρήσεις της μέντας και του αιθέριου ελαίου, που παράγεται από την επεξεργασία της, είναι πολλές. Θεωρείται φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην ποτοποιία, στη ζαχαροπλαστική, στη φαρμακοποιία, στην οδοντοκρεμοποιία ακόμη και στην αρωματοποιία. Η ξηρή δρόγη (η φυτική μάζα των φαρμακευτικών φυτών που συγκομίζεται) χρησιμοποιείται ως αψέφημα (τσάι), με ευεργετικές ιδιότητες για το στομάχι, το πεπτικό σύστημα και τον πονοκέφαλο και στη μαγειρική ως καρύκευμα. .
Τρόπος αναπαραγωγής :
Πολλαπλασιάζεται αγενώς, με ριζώματα, μοσχεύματα ή φυτάρια μικροπολλαπλασιασμού. Ο πιο κοινός τρόπος είναι τα ριζώματα. Καλύτερη εποχή φυτεύσεως των ριζωμάτων θεωρείται για την Ελλάδα το φθινόπωρο. Εάν προτιμηθούν οι άλλοι δύο τρόποι, τότε η φύτευση γίνεται κατά τους ανοιξιάτικους μήνες.
Τρόπος καλλιέργειας :
Προετοιμασία εδάφους στον αγρό : Όργωμα, και μετά σβάρνισμα.
Εποχή φύτευσης – κλίμα:Η μέντα είναι ένα φυτό το οποίο μπορεί να προσαρμοστεί σε ένα μεγάλο εύρος κλιμάτων. Ευδοκιμεί σε περιοχές θερμές και ψυχρές όπως αναφέραμε παραπάνω. Καλύτερη ανάπτυξη σε περιοχές με εύκρατο κλίμα και δροσερό καλοκαίρι. Ωστόσο, έχει βρεθεί ότι η άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης για τη μέντα είναι στους 17oC ενώ όταν αρδεύεται τακτικά αντέχει και στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.
Η παραγωγή αιθέριου ελαίου είναι υψηλότερη τις μεγάλες ημέρες και δροσερές νύχτες. Παράγοντες που προκαλούν καταπόνηση στα φυτά όπως ανεπαρκής ηλιοφάνεια, θερμοκρασία, νερό και άζωτο μειώνουν την τελική απόδοση.Μπορείτε να σπείρετε τους σπόρους Μέντας νωρίς την Άνοιξη, μετά τα τελευταία κρύα. Προσοχή στην επιλογή των σπόρων που θα χρησιμοποιήσετε γιατί πολλοί από αυτούς είναι στείροι, καλύτερα να ρίξετε πολλούς γιατί πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο να μην πιάσουν όλοι, αν και προτείνετε αγενής πολλαπλασσιασμός με μοσχεύματα ή φυτάρια πολλαπλασιασμού.
Εδαφικές απαiτήσεις – Λίπανση :Έχει διαπιστωθεί ότι επιθυμητά εδάφη για τη καλλιέργεια της, είναι δροσερά, βαθιά και εύφορα ποτιστικά εδάφη, πλούσια σε ασβέστιο και καλά λιπασμένα. Παρόλο που τα φυτά χρειάζονται άφθονα ποτίσματα, δεν μπορούν να καλλιεργηθούν σε εδάφη που συγκρατούν πολύ υγρασία. Απαιτούνται εδάφη καλά αποστραγγιζόμενα, με αρκετή υγρασία, γόνιμα και μέσης σύστασης. Καλύτερο pH ανάπτυξης 6,5-7,5. Αναπτύσσεται ικανοποιητικά και σε ελαφρώς όξινα εδάφη.
Το κάλιο προσδίδει στη μέντα ανθεκτικότητα σε μυκητολογικές ασθένειες. Οι κοπριές και τα οργανικά εμπορικά λιπάσματα ενδείκνυνται περισσότερο από τα ανόργανα. Επίσης εκτός από το πότισμα, η υψηλή παραγωγή αιθέριου ελαίου συνδέεται άμεσα με πλούσιες αζωτούχες λιπάνσεις.
Άρδευση :Είναι αρδευόμενη καλλιέργεια και απαιτεί τουλάχιστον 1 πότισμα ανά 10-15 μέρες.Η μέντα είναι πολύ απαιτητική σε νερό και σε πολύ θερμό καιρό η καλλιέργεια μπορεί να χρειασθεί και τρία ποτίσματα την εβδομάδα. Η υψηλή παραγωγή αιθέριου ελαίου συνδέεται άμεσα με μεγάλες σε χρόνο αρδεύσεις που φτάνουν ως το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου.
Εχθροί – Ασθένειες : Καταπολέμηση ζιζανίων γίνεται με σκαλίσματα. Μεγάλο πρόβλημα από μυκητιάσεις. Σοβαρό πρόβλημα από βερτιλλιώσεις (Verticullum ssp.) και σκωριάσεις (Puccinia mentha). Υπάρχουν ποικιλίες όπως είναι η μέντα “Mitcham” που μπορεί να καλλιεργηθεί μόνο για 2 χρόνια και κατόπιν τα ριζώματα πρέπει να μεταφερθούν και να εγκατασταθούν σε άλλο χωράφι.
Απόδοση – Παραγόμενη βιομάζα : Το ύψος της παραγωγής σε φυτική μάζα και αιθέριο έλαιο εξαρτάται από την καλλιεργούμενη ποικιλία, το έδαφος, τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες και τις καλλιεργητικές πρακτικές. Η πρώτη συλλογή γίνεται με την έναρξη της άνθησης (συνήθως αρχές Ιουλίου), η δεύτερη τον Σεπτέμβριο. Απόδοση 1500-2000 κιλά/στρέμμα σε χλωρό βάρος. Συλλέγεται μηχανικά και ξεραίνεται σε θερμοκρασία 45 0C. Ακολουθεί μηχανικά η απομάκρυνση των στελεχών. Ο λόγος ξηρής μάζα είναι (2,5-3):1 σε σχέση με τη χλωρή.
Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 0,5-4% και περιέχει περισσότερα από 130 συστατικά. Η ποιότητα του αιθερίου ελαίου καθορίζεται από την περιεκτικότητα σε menthol, methylacetate, menhtone, menthofurane κ.α. Επιπλέον περιέχει τριτερπένια, ταννίνες και φλαβονοειδή.
Ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες :
Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι με δυόσμο πριν από το γεύμα. Επίσης, αρωμάτιζαν το νερό τού μπάνιου. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός χρησιμοποιούσαν την μέντα κατά της δυσπεψίας, κατά των νευρικών διαταραχών, κατά των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου και ως αντισπασμωδικό. Από τον 6ο αιώνα πρωτοσυναντώνται κρέμες καθαρισμού δοντιών με δυόσμο. Τα ποντίκια φαίνεται να αποφεύγουν τη μυρωδιά του, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται για την απομάκρυνσή τoυς.
Η διατροφική αξία της μέντας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Περιέχει βιταμίνες Α και C και βιταμίνη Β2, σε μικρότερες ποσότητες. Η βιταμίνη C είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, που μειώνει τον κίνδυνο για διάφορους τύπους καρκίνου. Αν η μέντα καταναλώνεται σε μικρότερες ποσότητες, τα θρεπτικά συστατικά της είναι εξίσου σημαντικά για τον οργανισμό. Πέρα όμως από βιταμίνες, η μέντα περιέχει μαγγάνιο, σίδηρο, κάλιο και ασβέστιο.
Το βασικό συστατικό της μέντας, η μενθόλη, βοηθά σημαντικά στα αναπνευστικά προβλήματα, τους αεραγωγούς του σώματος και ανακουφίζει ολόκληρο το πεπτικό σύστημα. Πολύτιμη στο κρυολόγημα, βήχα, άσθμα, βρογχίτιδα, νευραλγία, νευρικότητα, αυπνία, τρέμουλα, άγχος κλπ. Εξαιρετικά διουρητική, αντιπυρετική, αντισυπτική, βακτηριογόνος, αναισθητική.
Εξωτερικά, η μενθόλη της μέντας βρίσκει εφαρμογή σε προϊόντα που προσδίδουν δροσερή αναπνοή όπως μαστίχες, καραμέλες και διαλύματα. Χρησιμοποιείται σε σαπούνια και γαλακτώματα και δίνει αίσθηση δροσιάς στο σώμα. Είναι αντιβακτηριδιακή και προστατεύει από τους έρπητες του στόματος και των γεννητικών οργάνων. Αλλά και ιατρικά, η μέντα φαίνεται να έχει προστατευτικές ιδιότητες σε ασθενείς με καρκίνο, που υποβάλλονται σε ακτινοβολία.
Ακόμη και το άρωμα της μέντας φαίνεται να βοηθά στην μνήμη, για αυτόν τον λόγο μπορεί να φανεί χρήσιμο πριν από κάποιες εξετάσεις.
Tips – χρήση:
- Βάζουμε τέσσερα-πέντε κουταλάκια σε ένα λίτρο καυτού νερού. Το αφήνουμε 15 – 20 λεπτά και μετά το στραγγίζουμε. Πίνουμε ένα φλιτζάνι το πρωί.
- Μπορούμε ν’ αρωματίσουμε το χώρο μας, χρησιμοποιώντας φύλλα μέντας, αντί τοξικά αποσμητικά.
- Η μέντα, όπως και τα περισσότερα βότανα, μπορεί να δώσει το άρωμά της στο φαγητό σας. Μπορεί, όμως, και να χρησιμεύσει ως ένα θεραπευτικό καλλυντικό, που, χρησιμοποιούμενο ως μάσκα, θα σας χαρίσει δέρμα πιο λαμπερό από ποτέ!
Εκτός από τις απολυμαντικές της ιδιότητες, η μέντα φρεσκάρει, τονώνει και καθαρίζει σε βάθος την επιδερμίδα σας.
Υλικά :
- Λίγα φύλλα μέντας
- 1 ασπράδι αυγού
- ½ αγγούρι
- 1 κουταλάκι χυμό λεμόνι
Τρόπος χρήσης : Ανακατέψτε τα υλικά, μέχρι να γίνουν ένα ομοιογενές μείγμα. Έπειτα απλώστε το στο πρόσωπό σας, αφήστε το για 10 λεπτά και στη συνέχεια ξεπλύνετε με άφθονο νερό.
