Με το κοινό όνομα θυμάρι αναφέρονται τα είδη του γένους Thymus, τα οποία αριθμούνται πάνω από 100. Tα φυτά αυτά είναι πολυετή, ποώδη, με χαμηλό και συχνά έρποντα βλαστό. Στην Ελλάδα υπάρχουν 31 αυτοφυή είδη.
Το θυμάρι είναι ιθαγενές φυτό της Δυτικής Μεσογείου. Το όνομα για πρώτη φορά δόθηκε από τους αρχαίους Έλληνες και προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα Θύω που σημαίνει θυσιάζω για αυτό άλλωστε και το χρησιμοποιούσαν ως θυμίαμα στους ναούς. Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι προέρχεται από την λέξη Θύμων που σημαίνει θαρραλέος. Είναι γνωστό ότι οι Ρωμαίοι στρατιώτες το χρησιμοποιούσαν για να αποκτήσουν δύναμη και ενεργητικότητα. Άλλες πηγές αναφέρουν την χρήση του από τους Σουμέριους κατά το 3.500 π.χ. αλλά και από τους Αιγυπτίους που το ονόμαζαν Θαμ και το χρησιμοποιούσαν ως Βαλσαμωτικό και ως αρωματικό.
Τρόπος αναπαραγωγής :
Αγενής αναπαραγωγή με μοσχεύματα μαλακού ξύλου – κορυφής συνιστάται καθώς υπάρχει μεγάλη ετερογένεια στους χημειότυπους των πληθυσμών που προέρχονται από σπόρο. Οι σπόροι επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα ληθάργου. Γενικά ριζώνει χωρίς προβλήματα σε μείγμα τύρφης (τύπου KTS1) : περλίτη (1:3), χρήση ορμόνης ριζοβολίας 1000 ppm IBA και περιορισμένη σχετική υγρασία.
Τρόπος καλλιέργειας :
Προετοιμασία εδάφους στον αγρό : Βαθύ όργωμα τη διάρκεια του καλοκαιριού. Βασική λίπανση με προσθήκη 50 kg/στρ λιπάσματος 11-15-15 μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συμβατικές καλλιέργειες. Για βιολογικές καλλιέργειες καλά χωνεμένη κοπριά ή σκευάσματα εγκεκριμένα.
Εποχή – πυκνότητα φύτευσης : Φύτευση μέσα φθινοπώρου, μετά τις πρώτες βροχές. Εναλλακτικά αρχές άνοιξης. Πυκνότητα φύτευσης έως 5.000 φυτά το στρέμμα καθώς τα φυτά είναι μικρού σχετικά μεγέθους (0,70 – 1 m μεταξύ των γραμμών Χ 0,25 – 0,35 m επί των γραμμών).
Εδαφικές απαiτήσεις – Λίπανση : Προτιμά εδάφη ελαφρά, αμμώδη, προσήλια και στραγγιζόμενα, με εύρος pH 6-8. Δεν προσαρμόζεται καλά σε βαριά υγρά εδάφη. Ετήσια λίπανση με 5-5-8 μονάδες N-P-K απαιτείται για αυξημένες αποδόσεις, χρήση κοπριάς ή εγκεκριμένων σκευασμάτων για βιολογικές καλλιέργειες.
Εχθροί – Ασθένειες : Δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα από εχθρούς ή ασθένειες. Σε περιπτώσεις εδαφών που δεν στραγγίζουν υπάρχει περίπτωση ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών στο ριζικό σύστημα (σηψιριζίες). Έχουν παρατηρηθεί προσβολές από νηματώδεις.
Συγκομιδή – Ξήρανση : Συγκομιδή στην πλήρη άνθιση Μάιο – Ιούνιο ανάλογα με την περιοχή καλλιέργειας. Συλλέγεται όλο το υπέργειο μέρος. Σε αρδευόμενες περιοχές υπάρχει περίπτωση δεύτερης, ίσως και τρίτης συγκομιδής. Ξήρανση σε σκιερό μέρος σε θερμοκρασία γύρω στους 30oC,. σε υψηλότερες το ποσοστό του αιθέριου ελαίου μειώνεται.
Απόδοση – Παραγόμενη βιομάζα : Διάρκεια καλλιέργειας 6-8 έτη. Η απόδοση σε ξηρή δρόγη φτάνει τα 150-200 kg/στρ στον δεύτερο – τρίτο χρόνο καλλιέργειας. Η σχέση νωπού: ξηρού είναι περίπου 3,5 : 1.
Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 1 -3%. Τα κύρια συστατικά του αιθερίου ελαίου είναι για το είδος T. sibthorpii: α-οξικό τερπινύλιο, α-τερπινεόλη, θυμόλη και γερανιόλη και για το είδος T. longicaulis: θυμόλη, π-κυμένιο και γ-τερπινένιο.
Το αιθέριο έλαιο του θυμαριού παρουσιάζει ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.
Το θυμάρι στη διατροφή των αγροτικών ζώων
Προσθήκη θυμαριού σε αναλογία 5 ή 10g/kg στα σιτηρέσια ορνίθων αυγοπαραγωγής είχε τα ίδια αποτελέσματα με την προσθήκη βιταμίνης Ε σε επίπεδα μέχρι 200mg/kg στην αυγοπαραγωγή ορνίθων.
Προσθήκη θυμαριού στα προαναφερθέντα ποσοστά είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της οξειδωτικής σταθερότητας και τον χρόνο διατήρησης των αυγών.
Θυμάρι, είδη του γένους Thymus, οικογένεια Labiatae
Ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες θυμαριού
Το θυμάρι είναι ένα από τα πιο γνωστά βότανα που χρησιμοποιείται κυρίως ως αρωματικό σε διάφορα φαγητά προκειμένου να έχουν μυρωδιά και πιο έντονη γεύση! Κι’ όμως δεν είναι μόνο αυτές οι ιδιότητες του…
Η χρησιμότητά του ήταν γνωστή από την αρχαιότητα: Οι Αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες σαν απολυμαντικό για διάφορες ασθένειες, οι Ρωμαίοι στρατιώτες έκαναν μπάνιο σε νερό αρωματισμένο με θυμάρι για να αποκτήσουν σφρίγος και ενεργητικότητα και οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν για τις αρωματικές του ιδιότητες και σαν βαλσαμωτικό. Στη φαρμακευτική είναι γνωστό ως το φυτό με τις περισσότερες θεραπευτικές ιδιότητες. Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.
Εξαιρετικά χρήσιμο φυτό και από τα καλύτερα αντισηπτικά και τονωτικά βότανα. Είναι μάλλον το φυτό με τις περισσότερες ευεργετικές ιδιότητες. Πολλά είναι τα οφέλη για τον οργανισμό από την κατανάλωση του θυμαριού και την επαρκή πρόσληψη θυμόλης που περιέχει ο θάμνος. Το εκχύλισμά του μπορεί να προλάβει το κρύωμα, ρίχνει τον πυρετό, καταπολεμά τη γρίπη καθώς έχει εφιδρωτικές ιδιότητες, ρυθμίζοντας έτσι τα εκκρίματα όταν λ.χ. έχουμε καταρροή, και τις δερματικές λοιμώξεις. Αντισπασμωδικό των πεπτικών οδών, διευκολύνει την πέψη, ηρεμεί τις νευρικές συσπάσεις του στομάχου και του εντέρου. Ακόμη, η τονωτική και διεγερτική του δράση μπορεί να φανεί χρήσιμη σε όσους πάσχουν από άγχος, κατάθλιψη και πονοκεφάλους.
Η ένταξή του στη διατροφή είναι απαραίτητη για ανθρώπους που πάσχουν από υπόταση καθώς και για παιδιά που έχουν αναιμία .
Σαν εξωτερική χρήση μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο λουτρό για ρευματικές παθήσεις και για ξεκούραση. Βοηθά στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης, εξαιρετικό για τον καθαρισμό των δοντιών (οι Κρητικοί τρίβουν τα ούλα τους με θυμάρι για την αντιμετώπιση της ουλίτιδας). Στοματίτιδες και ερεθισμένες αμυγδαλές αντιμετωπίζονται με γαργάρες με αφέψημα.
Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν, αποκτούν καφεπράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμα τους όταν θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Μαζί με τους αποξηραμένους ανθούς χρησιμοποιούνται σαν μπαχαρικό για τον αρωματισμό διαφόρων φαγητών, σε ψάρια, κρέατα, σε διάφορες σάλτσες, σούπες κ.λ.π. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη. Περιέχει αιθέριο έλαιο σε ποσοστό 1-2% και κύριο συστατικό του είναι η θυμόλη ή, αλλιώς, καμφορά του θυμαριού, έχει δε χρήσεις στην αρωματοποιία και στην οδοντιατρική.
Χρησιμοποιείται στη μαγειρική και ως αρωματικό στις ελιές.
Τα άρωμα του δίνει την αίσθηση της ευεξίας και της πνευματικής διαύγειας.
*Tips – χρήση :
Θυμαρίσιο τσαι : Βάζουμε τρία κουταλάκια σε ένα λίτρο καυτού νερού. Το αφήνουμε 15 – 20 λεπτά και μετά το στραγγίζουμε. Πίνουμε τρία φλιτζάνια την ημέρα κατά προτίμηση μετά το φαγητό, ή κατά περίπτωση για την αντιμετώπιση εντερικών διαταραχών, στο βήχα στη γρίπη, για την τόνωσή μας, για τη μείωση του άγχους. Δεν συνιστάται συνεχής χρήση.
Εναλλακτικά μπορούμε να ρίξουμε ένα κουταλάκι θυμαριού, σε ένα μπρίκι με νερό, να το αφήσουμε να βράσει και αφού το σουρώσουμε να το πιούμε.
- Με θυμαρέλαιο μπορούμε να κάνουμε επάλειψη και καθαρισμό πληγών. Θυμαρέλαιο φτιάχνουμε τοποθετώντας κλαδάκια από θυμάρι μέσα σε ένα μπουκάλι από ελαιόλαδο για 15 μέρες περίπου.
- Ένα ζεστό μπάνιο με νερό που περιέχει εκχύλισμα θυμαριού, προσφέρει ευεξία, ξεκούραση και ανακουφίζει από τους πόνους των ρευματικών παθήσεων.
- Στη μαγειρική χρησιμοποιείται (ξερό ή δροσερό) για τις εξαιρετικές αρωματικές του ιδιότητες. Αρωματίζει ευχάριστα, κρέατα, ψάρια, κόκκινες σάλτσες, ακόμη και όσπρια. Με το θυμάρι μπορούμε να φτιάξουμε νόστιμές μαρινάδες , ενώ με το θυμαρέλαιο αρωματίζουμε τα φαγητά και τις σαλάτες μας.
Προσοχή στη χρήση
Όπως όλα τα βότανα και αρωματικά φυτά έτσι και το θυμάρι πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή. Η συνεχής και αλόγιστη χρήση του μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία του θυροειδούς, καθώς και ζαλάδες, διάρροια και καρδιακή κατάπτωση. Επίσης δεν συνιστάται η χρήση του από υπερτασικούς γιατί ανεβάζει την αρτηριακή πίεση
