Εκτροφή σαλιγκαριών

Η ερευνητική δραστηριότητα που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας, θα συμβάλει στη βελτίωση της τεχνογνωσίας εκτροφής των εδώδιμων σαλιγκαριών, στηρίζοντας τη δημιουργία καινοτόμων και βιώσιμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

• την επιλογή των γεννητόρων,
• τη διαχείριση των ζώων κατά τα στάδια της αναπαραγωγής και της πάχυνσης,
• την αύξηση της παραγωγής,
• την ποιοτική βελτίωση του προϊόντος και πιστοποίησή του,
• την προώθηση του προϊόντος,
• τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του κατάλληλου επενδυτικού σχεδίου για την ίδρυση και λειτουργία μιας μονάδας εκτροφής.

Η εγκαθίδρυση νέων μονάδων εκτροφής στην Ελλάδα θα συμβάλει θετικά και στην προστασία των φυσικών πληθυσμών των σαλιγκαριών. 

Τις ανάγκες αυτές τις καλύπτει με αθρόες εισαγωγές φυσικών πληθυσμών από Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο, Αίγυπτο, Τουρκία, Κύπρος, Σκόπια, χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, κλπ.

Οι φυσικοί πληθυσμοί του κυριότερου εκτρεφόμενου είδους Helix aspersa παρουσιάζουν έντονη ποικιλομορφία και αποτελούν σημαντικό γενετικό απόθεμα, που εκτός από την ανάγκη προστασίας και διατήρησης μπορεί να αξιοποιηθεί στην παραγωγή εκτρεφόμενων σαλιγκαριών με ενδιαφέροντα γνωρίσματα που θα μπορούν να παρουσιάζουν πλεονεκτήματα ανταγωνιστικότητας σε εξειδικευμένες αγορές. Πάνω από το 80% των εκτροφέων στην Ευρώπη παράγουν το συγκεκριμένο είδος σαλιγκαριού.

Σ’ όλο τον κόσμο, τα είδη του σαλιγκαριού (γένους Helix ) είναι περί τις 4.000. Από τα είδη των σαλιγκαριών που διαβιούν ελεύθερα στην Ευρώπη, περίπου δώδεκα είναι εδώδιμα και μόνα τέσσερα έως πέντε είναι εμπορεύσιμα.

Το σύνολο σχεδόν των σαλιγκαριών που διακινούνται στην Ελληνική αγορά είναι του γένους Helix και η διακίνηση τους γίνεται με τους παρακάτω τρόπους:

1. Νωπά – ζωντανά: προέρχονται από εισαγωγές, ή συλλέγονται από τη φύση και διακινούνται σε ξύλινα ή πλαστικά κιβώτια των 20-25 κιλών.

2. Σώματα σαλιγκαριών: ημι – επεξεργασμένα διατηρούμενα σε άλμη και διακινούνται σε μεγάλες συσκευασίες στη βιομηχανία.

3. Κατεψυγμένα με κέλυφος: η σάρκα έχει αφαιρεθεί και αφού έχει υποστεί επεξεργασία και έχει επανατοποθετηθεί μέσα στο κέλυφος με βούτυρο, μαϊντανό, σκόρδο και άλλα καρυκεύματα.

4. Κονσέρβες: περιέχουν σώματα σαλιγκαριών επεξεργασμένα. Τα κελύφη τοποθετούνται χωριστά μαζί με την κονσέρβα.

5.Άδεια κελύφη: έχουν μεγάλη εμπορική αξία και προωθούνται στη βιομηχανία για να γεμιστούν με κρέας σαλιγκαριών.

Από τα εδώδιμα σαλιγκάρια που διακινούνται στην Ευρωπαϊκή αγορά:

• το Helix aspersa (σαλιγκάρι των κήπων, petit-gris στην Γαλλία) καλύπτει το 40% του εμπορίου,
• το Helix pomatia (σαλιγκάρι της Bουργουνδίας ή Ρωμαϊκό σαλιγκάρι ή εδώδιμο σαλιγκάρι) καλύπτει το 28% του εμπορίου (το βάρος ενός ώριμου κυμαίνεται από 20-25 γρ. Βρίσκεται στη χώρα μας στα βουνά της Ροδόπης, υψόμετρο >500μ.),
• το Helix lucorum (Μαύρο ή καμπίσιο ή τούρκικο-Turk το αποκαλούν οι Γάλλοι) καλύπτει το 22% (το βάρος ενός ώριμου κυμαίνεται από 20-35 γρ. Βρίσκεται στην Μακεδονία, έχει σκληρή σάρκα, κατά 60% πηγαίνει στην μεταποίηση),
• και τέλος το είδος Helix vermiculata (eobania) που καλύπτει το υπόλοιπο 8,5% του εμπορίου και είναι κοινό σε όλη την Ελλάδα (το βάρος ενός ώριμου κυμαίνεται από 8-10 γρ.).

Από τα εδώδιμα ελληνικά σαλιγκάρια η εντατική αλλά και η εκτατική εκτροφή είναι δυνατή και οικονομικά κερδοφόρα για το Helix aspersa (Muller, 1774). Για πρώτη φορά, το είδος περιγράφηκε ως Helix aspersa από τον O. F. Müller, το 1774. Υπάρχει και το υποείδος Helix aspersa Maxima που βρίσκεται σε λίγους πληθυσμούς στην Β. Αφρική.

Το είδος αυτό παρουσιάζει έντονο εμπορικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές του είδους αυτού. Το Helix aspersa, στα λατινικά σημαίνει κυριολεκτικά το “διάστικτο σαλιγκάρι”, στην Ελλάδα Κρητικός κοχλιός, ανήκει στα Μαλάκια, στην κλάση των Γαστεροπόδων, στην υποδιαίρεση των Πνευμονοφόρων. Γένος = Helix, είδος = aspersa. Είναι μεσογειακής καταγωγής και στη χώρα μας είναι ευρύτατα διαδεδομένο από το νομό Φθιώτιδας και νοτιότερα.

Το είδος αυτό εισέρχεται ελαφρά μέσα στο έδαφος, ή το πολύ να καλυφθεί ολόκληρο στο χώμα, χωρίς να βυθιστεί πολύ βαθιά μέσα σ’ αυτό, όπως συμβαίνει με άλλα είδη.

• είναι πολύ παραγωγικό ζώο,
• έχει πολύ καλή συμπεριφορά στους υψηλούς συνωστισμούς που επικρατούν σε συνθήκες εκτροφής,
• αντιπροσωπεύει το 40% της ποσότητας των σαλιγκαριών που καταναλώνονται σήμερα,
• δίνει καλύτερες εγγυήσεις εκτροφής από το Helix pomatia, ή άλλα είδη,
• η χονδρική τιμή πώλησής του στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή αγορά είναι υψηλή σε σχέση με τα άλλα είδη.

• καλή ικανότητα προσαρμογής στο συγκεκριμένο περιβάλλον,
• προτιμά περιοχές με υψόμετρο <500μ.
• φοβάται το κρύο (παγετός-χιονοπτώσεις). Στην βιβλιογραφία αναφέρεται ότι θερμοκρασία κάτω (ψυχρότερη) από -50C δημιουργεί προβλήματα (υψηλή θνησιμότητα).
• τρέφεται κυρίως την νύκτα,
• είναι άοσμο, δεν θορυβεί και δεν μολύνει το περιβάλλον,
• διάμετρος κελύφους ώριμου ατόμου: 30-40 χιλ.,
• μεγάλη διάμετρος περιστομίου ώριμου ατόμου: 20-30 χιλ.,
• ύψος κελύφους ώριμου ατόμου: 25-35 χιλ.,
• βάρος ανεπτυγμένο: 14-20 γραμμάρια,
• σάρκα: 50-70% του βάρους του,
• το σχήμα του είναι κωνικοσφαιρικό και κυρτό στην κορυφή. Περιελίσσεται δεξιόστροφα γύρω από έναν κεντρικό άξονα, τον στυλίσκο, σχηματίζοντας 4-6 σπείρες (σκούρες ταινίες/ζώνες διακοπτόμενες από κυματοειδείς γραμμές ανοικτότερου χρώματος) χωρίς να σχηματίζει ομφαλό. Όταν τα σαλιγκάρια μεγαλώσουν σε θερμοκρασία άνω των 25 0C το χρώμα των ζωνώσεων γίνεται κόκκινο.
• χρώμα κελύφους: Ποικίλει ανάλογα την ηλικία και το περιβάλλον, κιτρινοκαστανό μέχρι γκρι,
• έχει: 79,46% νερό, 14,56% πρωτεΐνες, 0,69% λίπη, 3,87% υδατάνθρακες, 1,42% τέφρα (άλατα),
• 100 γραμμάρια σάρκας σαλιγκαριού παράγουν 60-80 θερμίδες (είναι μικρότερη από το κρέας διάφορων ψαριών, πτηνών και θηλαστικών).

Στη χώρα μας υπάρχουν γεωργικοί σύμβουλοι, εταιρίες που αναλαμβάνουν την ενημέρωση και επίβλεψη της νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας εκτροφής σαλιγκαριών. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπάρχουν σήμερα στην εκτροφή, πώληση σαλιγκαριών και επειδή οι ενδιαφερόμενοι νέοι εκτροφείς θέλουν να ρωτήσουν, να δουν μια μονάδα εκτροφής, παραθέτουμε κάποιες εταιρείες, γεωργικούς συμβούλους, εκτροφείς, που ασχολούνται με την δραστηριότητα αυτή, σύμφωνα με αυτά που μας έχουν πει οι ίδιοι ή πήραμε από τις ιστοσελίδες τους: