Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται από ώριμους καρπούς που συλλέγονται καθ’ όλη την διάρκεια της καρποφορίας του φυτού. Οι πρώτοι χρονικά καρποί συγκεντρώνουν και τους περισσότερους χυμούς αλλά και έχουν τα καλύτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της ποικιλίας ( άρωμα, γεύση). Οι σπόροι που συλλέγονται από αυτούς τους καρπούς έχουν το χαρακτηριστικό πρωιμότητας. Γι’αυτό θα πρέπει να συλλέγονται και οι μεταγενέστεροι καρποί μέχρι το τέλος της καρποφορίας.
Επιλέγοντας τον σπόρο
Συλλέγουμε σπόρους από τα πιο αντιπροσωπευτικά φυτά της ποικιλίας, τα πιο καλαίσθητα, τα πιο εύρωστα, υγιή και τα πιο παραγωγικά. Προσπαθούμε να συλλέγουμε σπόρο από όσο το δυνατόν περισσότερα φυτά για να κρατήσουμε όο το δυνατόν περισσότερα χαρακτηριστικά της ποικιλίας.
Πότε είναι ώριμος ο καρπός για συλλογή
Πιπεριά
Στην πιπεριά συνήθως κόβουμε την πρώτη πιπεριά για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη του φυτού. Οι καρποί είναι έτοιμοι όταν έχουν κοκκινίσει και ξεκινούν να ζαρώνουν. Στην συνέχεια ανοίγουμε τους καρπούς ξεχωρίζουμε τους σπόρους από την σάρκα και τους απλώνουμε σε λαδόκολλα για να στεγνώσουν. Αν ο καιρός κρυώσει πριν οι καρποί ωριμάσουν μπορείτε να ξεριζώσετε τα φυτά και να τα κρεμάσετε σε ένα δροσερό και σκιερό μέρος μέχρι την ολοκλήρωση της ωρίμανσης τους
Τομάτα
Επιλέγουμε ώριμους κόκκινους καρπούς, αλλά όχι υπερώριμους εκείνους που έχουν μπει στην φάση της σήψης. Οι καρποί που ωριμάζουν πάνω στο φυτό σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας (>32°C) και σε άμεση έκθεση στον ήλιο μπορεί να δώσουν σπόρους με μειωμένη βλαστικότητα. Προσπαθούμε να συλλέγουμε καρπούς κόκκινους αλλά επαρκώς καλυμμένους από φύλλα. Ανοίγουμε τον καρπό και αφαιρούμε τους σπόρους. Αυτό που θέλουμε είναι να ξεχωρίσουμε τους γόνιμους σπόρους από το ζελατινώδες υγρό από τους άγονους σπόρους και την πουλπα Αυτό μπορεί να γίνει τοποθετώντας τους σπόρους μέσα σε έναν κουβά με νερό σε θερμοκρασία δωματίου για τρεις ημέρες ανακατεύοντας το μείγμα μια φορά την ημέρα. Στην επιφάνεια μαζεύονται υπολείμματα και άγονοι σπόροι όπου απομακρύνονται. Επόμενο στάδιο είναι το σουρωτήρι όπου βάζουμε τους σπόρους και τους ξεπλένουμε με άφθονο νερό. Στην συνέχεια τους απλώνουμε σε μια λαδόκολλα ή ψιλή για για στεγνώσουν ομοιόμορφα. Η διαδικασία της ξήρανσης διαρκεί Περίπου 2 εβδομάδες.
Μελιτζάνα
Ο καρπός μελιτζάνας που συλλέγουμε για κατανάλωση είναι άγουρος. Για συλλογή των σπόρων πρέπει να αφήσουμε τους καρπούς να ωριμάσουν, δηλαδή να μαλακώσουν και να αποκτήσουν καφέ χρώμα (3 εβδομάδες μετά το στάδιο συγκομιδής). Κόβουμε τις μελιτζάνες με ένα μαχαίρι και διαχωρίζουμε πρόχειρα τους σπόρους από την σάρκα. Ρίχνουμε τους σπόρου σε ένα κουβά με νερό και ανακατέψτε ελαφρά. Το αφήνουμε μέχρι οι σπόροι να κατακάτσουν στον πυθμένα του κουβά . Με το χέρι μας αφαιρούμε τα υπολείμματα σάρκας. Σουρώνουμε το νερό με τους σπόρους και τους ξεπλένουμε με άφθονο νερό . Του απλώνουμε σε μια λαδόκολλα και ανακατεύουμε περιοδικά κατά την διάρκεια της ημέρας έτσι ώστε στεγνώσουν ομοιόμορφα.
Αγγούρι
Για τους σπόρους του αγγουριού πρέπει να αφήσουμε του καρπούς να υπερωριμάσουν μέχρι να αποκτήσουν ένα κίτρινο-πορτοκαλί χρώμα (περίπου 4 εβδομάδες μετά το στάδιο συγκομιδής. Χαράζουμε τον καρπό για να βγάλουμε τους σπόρους όπου για να τους ξεχωρίσουμε από την πούλπα τους τοποθετούμε σε κουβά με νερό για τρείς ημέρες. Απομακρύνουμε την πούλπα που επιπλέει συνεχίζουμε να ξεπλένουμε μέχρι να πάρουμε τους καθαρούς σπόρους. Οι γόνιμοι σπόροι μένουν στον πυθμένα ενώ οι άγονοι σπόροι επιπλέουν και αυτοί με την πούλπα. Τέλος τους απλώνουμε σε λαδόκολλα.
Κολοκυνθοειδή
Στα κολοκυθάκια τρώμε τον άγουρο καρπό του οπότε τα αφήνουμε να ωριμάσουν πλήρως. Στις κολοκύθες αφήνουμε τον καρπύ για ακόμα 3 εβδομάδες μετά το στάδιο της συγκομιδής όπου ο φλοιός γίνεται πολύ σκληρός. Και πάλι εδώ ξεπλένουμε καλά του για να μην έχει υπολείμματα της σάρκας.
Καρπούζια
Για σπόρους καρπουζιού και πεπονιού, η ωρίμανση των σπόρων συμπίπτει χρονικά με το στάδιο συγκομιδής. Απλά ξεβγάζουμε τους σπόρους με άφθονο νερό και τους απλώνουμε για να ξεραθούν
Ψυχανθή (φασόλια αρακάς όσπρια)
Αφήνουμε τους λοβούς αφήνουμε τους λοβούς πάνω στο φυτό μέχρι να ξεραθεί το κέλυφος του περίπου 6 εβδομάδες μετά το στάδιο της συγκομιδής για κατανάλωση όπου το φυτό έχει ολοκληρώσει την ζωή του καθώς έχουν ξεραθεί τα φύλλα του και έχουν πέσει. Αν έχει κρύο καιρό και δεν έχουν ωριμάσει ακόμα οι λοβοί τότε μπορούμε να κόψουμε ολόκληρό το φυτό και να το μεταχειριστούμε όπως κι την πιπέρια (παραπάνω).
Μαρούλι
Για τους σπόρους του μαρουλιού θα πρέπει να αφήσουμε τα φυτά να ανθίσουν και να σποριάσουν. Είναι 2-3 εβδομάδες μετά την άνθιση. Δυο με τρεις εβδομάδες μετά την άνθιση συγκομίζουμε ολόκληρη την κορυφή και την τρίβουμε ανάμεσα στις παλάμες μας για να αφαιρεθούν όλοι οι σπόροι . Η ίδια μεταχείριση είναι και για το ραδίκι το αντίδι το καρότο, άνηθο, μαϊντανό σέλινο ρόκα λάχανο μπρόκολο κουνουπίδι και ρεπάνι.
Αποξήρανση
Για να παραμείνει βιώσιμος ο σπόρος κατά την περίοδο της αποθήκευσης και να μπορεί να αποθηκευτεί θα πρέπει η υγρασία του να κυμαίνεται στο 8-11%, σε αυτό . Όλοι οι σπόροι θα πρέπει να ξεραίνονται σε σκιερό και καλά αεριζόμενο μέρος. Αποφεύγουμε την απότομη ξήρανση γιατί αυξάνει την θνησιμότητα των σπόρων. Συνήθως ανακατεύουμε μια με δυο φορές την ημέρα τους σπόρους για να έχουν ομοιόμορφη ξήρανση.
Συντήρηση
Επιλέγουμε χώρο χωρίς πολύ υγρασία και θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη των 20°C. Επιλέγουμε δοχεία με αεροστεγές κλείσιμο ή ακόμα και φάκελους που κλείνουν ερμητικά. Για μεγαλύτερη επιτυχία στην αποξήρανση θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αφυγραντικές ουσίες όπως silica gel, το γάλα σε σκόνη ή και ο ασβέστης σε σκόνη.
Αν επιλέξουμε την συντήρηση στο ψυγείο θα χρειαστούμε να τοποθετήσουμε τους σπόρους σε γυάλινα βαζάκια τα οποία πρέπει να τα βγάζουμε λίγες μέρες πριν από την σπορά για πάρουν μόνα τους την θερμοκρασία δωματίου. Η απόψυξη πρέπει να γίνεται φυσικά και όχι βεβιασμένα.
Απαραίτητο είναι η καταγραφή διαφόρων πληροφοριών των σπόρων, το είδος του σπόρου, όνομα ποικιλίας χαρακτηριστικά του φυτού τόπος προέλευσης των σπόρων σε ετικέτες όπως και η ημερομηνία που συγκομίστηκε
Τεστ βλαστικότητας
Για να ελέγξουμε το ποσοστό βλαστικότητας των σπόρων βρέχουμε μία χαρτοπετσέτα ή διηθητικό χαρτί στο οποίο τοποθετούμε 15 με 20 σπόρους. Καλύπτουμε τους σπόρους με μία δεύτερη βρεγμένη χαρτοπετσέτα και τις κλείνουμε σε πλαστική σακούλα για να κρατηθεί η υγρασία και να μην ξεραθεί γρήγορα. Αφήνουμε την σακούλα σε θερμό μέρος μετά από μία εβδομάδα μετράμε τον αριθμό των σπόρων που έχουν φυτρώσει και βγάζουμε το ποσοστό.
www.organizationearth.org
