Κήποι του Πασά, ένα πάρκο που θυμίζει τη φανταστική αρχιτεκτονική του Gaudi

Οι οπαδοί της ιερής γεωγραφίας το θεωρούν μαγικό τόπο με μαγνητικά πεδία. Έχει κάτι το μυστηριώδες, σίγουρα. Θυμίζει γλυπτά του Γκαουντί στο πάρκο Γκουέλ στη Βαρκελώνη. Εκεί έδωσαν ένα παρκάκι στον μεγάλο αρχιτέκτονα, να ξεδιπλώσει ελεύθερα τη φαντασία του. Είναι δυνατόν να έγινε κι εδώ το ίδιο; Και ποιος το έκανε; Υπήρχε Γκαουντί στη Θεσσαλονίκη;

Ο Γκαουντί δημιούργησε το πάρκο μεταξύ 1900-1914 μετά τη γνωριμία με τους Γκουέλ, μια πολύ πλούσια οικογένεια της Βαρκελώνης, που του ανέθεσαν να δημιουργήσει έναν οικισμό, μια νέα συνοικία. Το πάρκο δεν ολοκληρώθηκε, αλλά αυτό που δημιουργήθηκε, είναι ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό έργο, που απογειώνει τη φήμη του Γκαουντί. Οι κατασκευές των Κήπων θυμίζουν πολύ αυτές του πάρκου Γκουέλ.

Οι “κήποι του Πασά” είναι ένα πάρκο που δημιουργήθηκε το 1904, η έκταση που καταλαμβάνουν είναι περίπου 1.000 τ.μ., με έντονη κλίση και θέα προς την πόλη. Σώζονται: ένα σιντριβάνι και γύρω από αυτό μια σήραγγα, μια στέρνα για τη συγκέντρωση του νερού, μια χαμηλή πύλη που οδηγεί σε ένα υπόγειο χώρο και ένα υπερυψωμένο καθιστικό. Όλα τα κτίσματα είναι μικρού μεγέθους με δρομάκια και κλίμακες σε διαφορετικά επίπεδα.

Η κατασκευή βασίζεται σε σιδηροδοκούς και σιδερόβεργες όπου πάνω τους στηρίζονται ακατέργαστη πέτρα στα χαμηλά σημεία και τούβλα στα ψηλότερα. Υπάρχουν και αρκετά ένθετα κεραμίδια όπου διακρίνεται η φίρμα της κεραμοποιίας Fratelli Allatini.

Δυστυχώς σήμερα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σχηματίσουμε μια εικόνα για το πώς πρέπει να ήταν οι Κήποι του Πασά όταν χτίστηκαν. Και αυτό γιατί η φθορά τους είναι πολύ μεγάλη σε βαθμό που να αλλοιώνει το αρχικό σχέδιο. Το 1922-23 μετά τη μικρασιατική καταστροφή αλλά και λίγο αργότερα με την ανταλλαγή των πληθυσμών πολλοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Άνω Πόλη. Τα τούβλα και οι πέτρες του μνημείου λεηλατήθηκαν για να χρησιμοποιηθούν σαν οικοδομικά υλικά για να επεκτείνουν και να επιδιορθώσουν τα σπίτια των Τούρκων που είχαν αποχωρήσει.

Η ζημιά που προκλήθηκε δεν επηρέασε μόνο την αρχιτεκτονική του μνημείου αλλά και τη λειτουργία και λειτουργικότητά του, γιατί το νερό έπαιζε κυρίαρχο ρόλο. Σε κάποια σημεία έρρεε με ορμή, σε κάποια σταγόνα σταγόνα και σε κάποια άλλα σχημάτιζε πίδακες και μικρά ή μεγαλύτερα συντριβάνια.

Δημιουργούμε συνέχεια μύθους και παραφυσικές ιστορίες για να εξηγήσουμε κάτι το οποίο μπορεί να είναι απλά ασυνήθιστο. Για να πούμε την αλήθεια όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν έχουν και πολύ άδικο αυτοί που συζητούν πως οι Κήποι του Πασά έχουν κάτι μεταφυσικό. Και αυτό γιατί εκτός από τη διαμόρφωσή τους, οι κήποι, έχουν πράγματι μία ανεξήγητη διάσταση. Τα περίεργα σύμβολα στον τοίχο, τα έντονα μαγνητικά πεδία του χώρου καθώς και η στοά που δεν οδηγεί πουθενά, κινούν υποψίες πως πρόκειται για έναν τόπο συνεύρεσης των οθωμανών τεκτόνων της Θεσσαλονίκης. Και ίσως πολλά να συνέβαιναν εκεί, με την κάλυψη του ότι “πρόκειται απλώς για κήπους”.

Άλλες θεωρίες μιλούν για ένα σημείο γεωμαγνητισμού και Ιερής Γεωγραφίας συνδυάζοντας πάλι, τον οθωμανικό τεκτονισμό.

Σήμερα, η κατάσταση στον περιβάλλοντα χώρο, αν εξαιρέσουμε κάτι μικροβανδαλισμούς, είναι σχετικά καλή. Παγκάκια, φωτισμός, προσεγμένο γκαζόν, πολλά και μεγάλα δέντρα και αρκετά καθαρός ο χώρος. Φαίνεται πως αν και αργά τουλάχιστον προστατεύουμε αυτό που απέμεινε.

Η τοποθεσία είναι ιδανική. Κοιτάζοντας κάτω βλέπεις την πόλη και στο βάθος τον Θερμαϊκό. Στα αριστερά βλέπεις πολλά δέντρα, δεξιά τα ανατολικά βυζαντινά τείχη και πίσω κομμάτι της Άνω Πόλης και τον οθωμανικό Πύργο του Τριγωνίου (πυροβολείο).