Η καρκίνωση της Ελιάς και η αντιμετώπιση της

Γράφει ο Χρήστος Ζησούδης, Γεωπόνος

Η ασθένεια υπάρχει σε όλες τις ελαιοκομικές περιοχές του κόσμου. Όταν η ασθένια εκδηλώνεται με έντονη μορφή, προξενεί μείωση της ζωτικότητας των δένδρων, ξήρανση μικρών ή μεγάλων κλαδιών και σπανιότερα ξήρανση ολόκληρων δένδρων. Η ασθένεια οφείλεται στο βακτήριο Pseudomonas savastanoi και εκτός της ελιάς το βακτήριο προσβάλλει το γιασεμί, την πικροδάφνη και τον φράξινο.

Συμπτώματα

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι ο σχηματισμός στους κλαδίσκους, στον κορμό, στις ρίζες και σπανιότερα στα φύλλα, μικρών εξογκωμάτων (όγκων), που είναι γνωστά σαν καρκινώματα ή φυμάτια. Αυτά παρουσιάζονται αρχικά σαν μικρές διογκώσεις πάνω στα κλαδιά και έχουν ομαλή επιφάνεια και σπογγώδη σύσταση. Ύστερα από μερικούς μήνες οι μικροί αυτοί όγκοι, μεγαλώνοντας, παίρνουν μορφή περίπου σφαιρκή με διάμετρο λίγων εκατοστών και έχουν ανώμαλη επιφάνεια με βαθιές σχισμές και γενικά σκληρή σύσταση. Όταν τα κλαδιά έχουν προσβληθεί έντονα και έχουν πολλά καρκινώματα, γίνονται καχεκτικά και πολλές φορές ξηραίνονται. Στους καρπούς, ιδίως σε μεγαλόκαρπες ποικιλίες, η ασθένεια μπορεί να εκδηλωθεί με την μορφή κυκλικών κηλίδων, με χρώμα καστανόμαυρο και διάμετρο 0,5-2,5 mm.

Συνθήκες Ανάπτυξης

Η μόλυνση γίνεται πάντοτε μέσω πρόσφατων πληγών που προκαλούνται με το ράβδισμα των δένδρων για τη συλλογή του ελαιοκάρπου, με το κλάδεμα, με καλλιεργητικά εργαλεία, από το χαλάζι, τον παγετό, καθώς και από τις μη επουλωμένες ουλές που δημιουργούνται με την πτώση των φύλλων. Η περίοδος των μολύνσεων συμπίπτει με τη βροχερή περίοδο μιας περιοχής. Πολυάριθμες και σοβαρές μολύνσεις πραγματοποιούνται ιδιαίτερα μετά από παγετό ή χαλάζι. Ο χρόνος επώασης της ασθένειας εξαρτάται από την θερμοκρασία και κυμαίνεται από 2 εβδομάδες μέχρι 3 μήνες. Η μετάδοση του παθογόνου σε αμόλυντες περιοχές γίνεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό και σε μικρές αποστασεις με τη βροχή και τον άνεμο.

Αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση της ασθένειας δεν υπάρχουν αποτελεσματικά μέσα θεραπείας, πρέπει όμως να εφαρμόζουμε τα παρακάτω καλλιεργητικά και προληπτικά μέτρα:
1. Εφόσον πρόκειται για ελαφριά προσβολή, να αφαιρούνται όλα τα άρρωστα κλαδιά. Όταν η προσβολή εντοπίζεται στον κορμό ή σε μεγάλους βραχίονες, συνίσταται αφαίρεση των όγκων με κοφτερό μαχαίρι και επάλειψη της πληγής με βορδιγάλιο πολτό.
2. Τα εργαλεία για το κλάδεμα να απολυμαίνονται με εμβάπτιση σε διάλυμα φορμόλης σε νερό σε αναλογία 5% ή σε άλλο κατάλληλο απολυμαντικό.
3. Να αποφεύγεται το κλάδεμα των δένδρων με υγρό και βροχερό καιρό. Επίσης να αποφεύγεται η συλλογή του ελαιοκάρπου με ράβδισμα και με βροχερό καιρο.
4. Να εκτελείται ένας ψεκασμός των δένδρων με βορδιγάλιο πολτό 1% ή με άλλο χαλκούχο σκεύασμα, αμέσως μετά από παγετό ή χαλάζι.
5. Στις περιοχές που επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για την κηλίδωση του ελαιοκάρπου συνίσταται να γίνονται ένας ή δυο ψεκασμοί, επίσης με χαλκούχα, κατά την περίοδο του Ιουνίου μέχρι αρχές Σεπτεμβρίου.

Τέλος μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση εναντίον της ασθένειας είναι η χρησιμοποίηση μιας βακτηριοσίνης που παράγεται από το βακτήριο Pseudomonas syringae.

Χρήστος Ζησούδης, Γεωπόνος