Το σπανάκι και πώς καλλιεργείται

Ένα από τα σημά­δια πως έρχε­ται η άνοιξη είναι όταν αρχί­ζει να μεγα­λώ­νει το σπα­νάκι. Το φυτό αυτό έχει μεγάλη περιε­κτι­κό­τητα σε σίδηρο και βιτα­μί­νες Α ‚C, Ε και Κ, χλω­ρο­φύλλη, άλατα ιωδίου και σαπω­νί­νες. Το σπα­νάκι μπο­ρεί να καλ­λιερ­γη­θεί ως φθι­νο­πω­ρινό ή χει­με­ρινό λαχανικό.

Ο πολ­λα­πλα­σια­σμός του σπα­να­κιού γίνε­ται με σπορά. Το ψυχρό κλίμα ευνοεί την ανά­πτυξη του. Στην Ελλάδα γίνε­ται σπορά από τα μέσα Αυγού­στου μέχρι το Φεβρουά­ριο. Το έδα­φος πρέ­πει να είναι υγρό, ειδικά όταν το σπα­νάκι είναι μικρό. Τα αμμο­πη­λώδη εδάφη με pH 6,5–7 είναι τα πιο κατάλ­ληλα για να φυτέ­ψετε σπανάκι.

Το σπα­νάκι έχει δύο φάσεις στην ανά­πτυξη του. Την ανά­πτυξη των φύλ­λων που διαρ­κεί 35–40 ημέ­ρες και στη συνέ­χεια την ανά­πτυξη των σπό­ρων. Η συγκο­μιδή γίνε­ται πάντα στην πρώτη φάση, πριν το φυτό βγά­λει ταξιανθία.

Αν δεν υπάρ­χουν βρο­χές, τότε χρειά­ζε­ται λίγο πότι­σμα. Πολ­λές από τις καλ­λιέρ­γειες πάντως είναι ξερι­κές, ειδικά οι καλο­και­ρι­νές. Η συγκο­μιδή γίνε­ται περί­που 6 εβδο­μά­δες μετά τη σπορά.

Όσες ποι­κι­λίες έχουν φύλλα με πτυ­χώ­σεις τεί­νουν να καλύ­πτο­νται από χώμα στις περιό­δους βρο­χο­πτώ­σεων. Καλό είναι φυτεύ­ετε ποι­κι­λίες με λεία φύλλα, για να απο­φύ­γετε μια “χωμά­τινη” γεύση όταν το μασάτε.

Υπάρ­χουν αρκε­τές ποι­κι­λίες σπα­να­κιού. Οι πιο γνω­στές στην Ελλάδα είναι το κοινό σπα­νάκι, η πρι­γκί­πισσα Τζου­λιάνα, το κοντό σπα­νάκι και το πλα­τύ­φυλλο Άργους. Στην Ελλάδα απα­ντά­ται και αυτο­φυές, ως άγριο σπα­νάκι, κοι­νώς η Νάνα. Έχουν ανα­πτυ­χθεί και κάποια υβρί­δια για μεγα­λύ­τερη παραγωγή.

Γενικά η περί­ο­δος σπο­ράς του σπα­να­κιού είναι από μέσα Αυγού­στου μέχρι μέσα Φεβρουα­ρίου και μπο­ρούμε να έχουμε ακόμα και δύο σπο­ρές σε μια σαιζόν.

Το σπα­νάκι μπο­ρεί να φυτευ­τεί σε υψω­μένα παρ­τέ­ρια, αλλά και σε μικρά θερ­μο­κή­πια για χει­με­ρινή κατανάλωση.

Σπεί­ρετε 12 με 15 σπό­ρους ανά 30 εκα­το­στά σει­ράς. Καλύψτε τους σπό­ρους με χώμα 1,5 εκα­το­στό. Όταν τα φυτά γίνουν 2,5 εκα­το­στά σε ύψος, αραιώ­στε τα ανά 5–10 εκα­το­στά από­σταση. Οι πιο κοντι­νές απο­στά­σεις ανά­μεσα στα φυτά είναι απο­δε­κτές όταν πρό­κει­ται να συλ­λέ­ξετε όλα τα φυτά με τη μία.

Οι ίδιες οι σει­ρές μπο­ρούν να έχουν κατ’ ελά­χι­στο 30 εκα­το­στά από­σταση μεταξύ τους, αλλά αυτό εξαρ­τά­ται και από ποιά μέθοδο χρη­σι­μο­ποιείτε για να ελέγ­ξετε τα ζιζάνια.

Αντί­θετα, σε υψω­μένα παρ­τέ­ρια τα φυτά πρέ­πει να τοπο­θε­τού­νται ανά 10 με 15 εκα­το­στά από­σταση προς κάθε κατεύ­θυνση. Κάποια φρο­ντίδα είναι απα­ραί­τητη σ’ αυτή την περίπτωση.

Το σπα­νάκι μεγα­λώ­νει καλύ­τερα όπου υπάρ­χει αρκετή υγρα­σία και ένα γόνιμο έδα­φος με καλή απο­στράγ­γιση. Κάτω από αυτές τις συν­θή­κες, δεν χρειά­ζε­ται κατά κανόνα κάποιο λίπα­σμα. Αν δια­πι­στώ­σετε πως η ανά­πτυξη είναι αργή ή τα φυτά έχουν ένα ανοι­χτό πρά­σινο χρώμα, τότε ρίξτε τους περι­με­τρικά αζω­τούχο λίπασμα.

Κατά κανόνα, ακόμα και το έδα­φος να μην είναι καλό, το σπα­νάκι δεν χρειά­ζε­ται πολύ λίπα­σμα (αρκούν 5 μον. αζώ­του, 10 φωσφό­ρου και 5 καλ­λίου). Ένα λίπα­σμα 11–15-15 είναι κατάλ­ληλο για να έχετε μια καλή παραγωγή.

Σε άνυ­δρες περιό­δους είναι απα­ραί­τητη η άρδευση, που θα πρέ­πει να γίνε­ται με κατά­κλυση κάθε οκτώ ημέ­ρες. Αν τα φυτά δεν έχουν νερό σε τέτοιες περιό­δους, μπο­ρεί να χάσετε την καλ­λιέρ­γειά σας.

Το σπα­νάκι αντέ­χει αρκετά σε ακραίες θερ­μο­κρα­σίες. Οι ιδα­νι­κές θερ­μο­κρα­σίες για να ανα­πτυ­χθεί είναι 5 με 24 βαθ­μοί Κελ­σίου. Το σπα­νάκι αντέ­χει στην παγω­νιά και δεν παθαί­νει ζημιά μέχρι τους –10 βαθ­μούς Κελσίου.

Η συγκο­μιδή των φυτών πρέ­πει να αρχί­σει όταν τα φύλλα τους είναι αρκετά μεγάλα για κατα­νά­λωση (μια ροζέτα με του­λά­χι­στον πέντε ή έξι φύλλα). Κόψτε τα φυτά πάνω ή λίγο πιο κάτω από την επι­φά­νεια του εδά­φους. Το σπα­νάκι είναι πάντα καλύ­τε­ρης ποιό­τη­τας αν το κόψετε νωρίς. Δύο ή τρεις σπο­ρές σε μικρές σει­ρές μπο­ρούν να προ­σφέ­ρουν μια εκτε­τα­μένη συγκο­μιδή για μεγάλο χρο­νικό διά­στημα. Πολ­λοί καλ­λιερ­γη­τές και κηπου­ροί αρέ­σκο­νται να κόβουν τα εξω­τε­ρικά φύλλα όταν είναι γύρω στα 7–8 εκα­το­στά και έτσι επι­τρέ­πουν στα νεώ­τερα φύλλα να ανα­πτυ­χθούν για μια μετα­γε­νέ­στερη συγκο­μιδή. Πρέ­πει να συλ­λέ­γετε το σύνολο της σοδειάς όταν δείτε ταξιαν­θίες να αρχί­ζουν να ανα­πτύσ­σο­νται, καθώς τα φύλλα θα σαπί­σουν όταν αρχί­σει η ανθοφορία.

Η ανθο­φο­ρία ξεκινά κατά κανόνα όταν οι μέρες γίνουν μεγα­λύ­τε­ρες, αργά την άνοιξη. Ο ζεστός και­ρός επι­τα­χύ­νει επί­σης αυτή την ανά­πτυξη. Υπάρ­χουν κάποιες ποι­κι­λίες που αργούν να βγά­λουν άνθη και αυτές κάνουν περισ­σό­τερο για ανοι­ξιά­τικη σπορά, την οποία γενικά την απο­φεύ­γουμε στη χώρα μας.

Σημειώ­στε πως τα υψω­μένα παρ­τέ­ρια επι­τρέ­πουν καλές συν­θή­κες εξα­ε­ρι­σμού και απο­στράγ­γι­σης, κάτι που εμπο­δί­ζει περισ­σό­τερο τις μολύνσεις.Οι κυριό­τε­ροι εχθροί του σπα­να­κιού είναι οι αφί­δες και ο φυλ­λο­ρύ­κτης. Οι κυριό­τε­ρες ασθέ­νειες του σπα­να­κιού είναι ο περο­νό­σπο­ρος, η φου­ζα­ρί­ωση και το ωίδιο. Η χρήση ανθε­κτι­κών ποι­κι­λιών και η χημική αντι­με­τώ­πιση μπο­ρούν να ελέγ­ξουν τις ασθένειες.